Diagnostyka laboratoryjna
Badania laboratoryjne w zaburzeniach gospodarki wapniowo-fosforanowej
lek. Weronika Bulska-Będkowska
prof. dr hab. n. med. Jerzy Chudek
- Na obniżenie stężenia wapnia całkowitego wpływa zmniejszenie stężenia albumin i w mniejszym stopniu wzrost stężenia sodu, natomiast na wynik oznaczenia wapnia zjonizowanego oddziałuje pH krwi
- Nie zaleca się rutynowego pomiaru 1,25(OH)2D3; wyjątkiem jest sarkoidoza i inne choroby ziarniniakowe oraz krzywice oporne na witaminę D
- Hipofosfatemia najczęściej występuje u osób niedożywionych, stosujących dietę ubogobiałkową lub żywienie pozajelitowe ubogie w fosforany, natomiast z hiperfosfatemią mamy do czynienia w przypadku ostrej niewydolności nerek i przewlekłej choroby nerek
Znajomość podstawowych zasad diagnostyki zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej jest przydatna w codziennej praktyce klinicznej. Pierwszym etapem diagnostyki jest wykrycie zaburzeń homeostazy wapnia i fosforu w surowicy. Najbardziej polecane jest oznaczenie stężenia wapnia zjonizowanego. Często jednak ocena zaburzeń kalcemii nadal opiera się na pomiarze stężenia wapnia całkowitego, które musi zostać skorygowane w przypadku ewentualnych zaburzeń białkowych. Po stwierdzeniu hiperkalcemii dalsza diagnostyka obejmuje ocenę stężenia natywnego parathormonu (iPTH – intact parathormone), fosforu i wydalania wapnia. W przypadku hipokalcemii w zależności od sytuacji klinicznej oznaczamy stężenie iPTH, fosforu, witaminy D (25-OH-D) i wydalanie wapnia. Przy szacowaniu wydalania wapnia z moczem coraz częściej wykorzystujemy ocenę wskaźnika wapnia do kreatyniny lub wskaźnika klirensu wapnia do kreatyniny.
Zaburzenia gospodarki fosforanowej często splatają się z zaburzeniami gospodarki wapniowej. Wymagają one oceny czynności nerek przed zaplanowaniem dalszej diagnostyki, która obejmuje ocenę wydalania fosforu, stężenia iPTH i 25-OH-D.
Tylko w szczególnych przypadkach sięgamy po oznaczenie peptydu podobnego do parathormonu (PTH), kalcytriolu i czynnika wzrostu fibroblastów 23, czy po testy czynnościowe: test doustnego obciążenia wapniem (test Paka) i z egzogennym PTH (test Ellswortha-Howarda).
W niniejszym artykule zostanie omówione zastosowanie poszczególnych oznaczeń w diagnostyce zaburzeń wapniowo-fosforanowych.
Regulacja homeostazy wapniowo-fosforanowej
Utrzymanie homeostazy wapniowo-fosforanowej jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wapń (Ca) i fosforany nieorganiczne (Pi) nie tylko są synergistycznie zaangażowane w obrót kostny, lecz także uczestniczą w wielu procesach biolog...
Głównym regulatorem gospodarki wapniowej jest parathormon. W przypadku obniżenia stężenia Ca2+ w surowicy dochodzi do zwiększonego wytwarzania i wydzielania PTH przez przytarczyce, które odpowiada za zwiększenie resorpcji zwrotnej Ca przez nabłone...
