Pulmonologia

Bronchoskopia – praktyczne informacje dla lekarzy

lek. Hanna Maria Winiarska

dr hab. n. med. Szczepan Cofta

Katedra i Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej, Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Szczepan Cofta, Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej, Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego, im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, ul. Szamarzewskiego 84, 60-569 Poznań, e-mail: szczepan.cofta@skpp.edu.pl

  • Zasady stosowania leków przeciwpłytkowych i przeciwkrzepliwych u pacjentów przewlekle je przyjmujących, u których planowana jest bronchoskopia
  • Dokładne omówienie możliwości diagnostycznych i terapeutycznych bronchoskopii (m.in. rak płuca, sarkoidoza, mukowiscydoza, usuwanie zmian w przypadku guzów wewnątrzoskrzelowych, ewakuacja ciała obcego)  
  • Przedstawienie przeciwwskazań do przeprowadzenia badania  

W rozpoznawaniu schorzeń układu oddechowego niezwykle istotną rolę odgrywają badania dodatkowe: radiologiczne, mikrobiologiczne, cytologiczne czy histopatologiczne materiału pobranego z dróg oddechowych. Są one warunkiem niezbędnym do ustalenia rozpoznania i rozpoczęcia optymalnej terapii.

Mimo znacznego rozwoju nieinwazyjnych metod badań układu oddechowego (tomografia komputerowa, ultrasonografia, badanie plwociny) standardem postępowania w wielu schorzeniach pozostaje bronchoskopia. Jest to badanie endoskopowe, które polega na wprowadzeniu do drzewa oskrzelowego układu optycznego umożliwiającego przeprowadzenie oceny wizualnej, a także pobranie materiału do badań dodatkowych bezpośrednio z wnętrza oskrzeli. Bronchoskopię stosuje się przede wszystkim w diagnostyce onkologicznej pierwotnych nowotworów płuc, ale bywa ona także niezwykle przydatna w weryfikacji mikrobiologicznej zakażeń układu oddechowego, umożliwia udrożnienie nacieczonego przez nowotwór oskrzela czy usunięcie ciała obcego.

Pierwszą w historii bronchoskopię wykonał w 1876 r. Gustav Killian, który usunął z dróg oddechowych pacjenta zaaspirowany fragment kości wieprzowej1. Przez lata metoda była udoskonalana. W 1968 r. klasyczny sztywny bronchoskop zastąpiono bronchofiberoskopem, który umożliwił dokładniejsze i bardziej komfortowe ocenianie dróg oddechowych1. Aktualnie bronchofiberoskopy mogą być także wyposażone między innymi w głowice ultrasonograficzne czy igły do biopsji przezoskrzelowej. Takie rozwiązanie umożliwiło rozszerzenie wskazań do bronchoskopii o diagnostykę zmian znajdujących się poza światłem dróg oddechowych.

Rodzaje bronchoskopii

Endoskopy od czasu Killiana przeszły prawdziwą rewolucję. Ich różnorodność wraz z dodatkowym osprzętem (kleszcze, koszyki, igły, głowice ultrasonograficzne) pozwala na optymalny dobór urządzenia do sytuacji klinicznej. W dalszej części omówiono podstawowe rodzaje sprzętu stosowanego podczas badania.

Bronchoskopia sztywna (metalowe urządzenie w kształcie rury z kanałem roboczym i źródłem światła) pozostaje użytecznym, choć nieczęsto już stosowanym narzędziem. Obecnie wskazania do niej ograniczają się do usuwania ciał obcych, których nie można ...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Przygotowanie do badania

Zabieg może być przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym, a bronchofiberoskop wprowadza się przez usta lub przez nos. Przejście przez usta stosowane jest [...]

Wskazania

Wskazania do bronchoskopii możemy podzielić na diagnostyczne oraz terapeutyczne. W ramach wskazań diagnostycznych wyróżnić należy8,9:

Bronchoskopia u pacjentów onkologicznych – możliwości diagnostyczne i terapeutyczne

Bronchoskopia jest narzędziem niezbędnym w diagnostyce raka płuca. W procesie rozrostowym zlokalizowanym centralnie czułość badania wynosi około 88%10, zmniejsza się do 78% w zmianach [...]

Bronchoskopia w diagnostyce mikrobiologicznej

Bronchoskopia jest użytecznym narzędziem w diagnostyce mikrobiologicznej infekcji układu oddechowego. Wykazano wprawdzie, że prawidłowo pobrana plwocina ma podobną wartość diagnostyczną w wykrywaniu niepowikłanych [...]

Rola badań endoskopowych w diagnostyce sarkoidozy

Dostępność bronchofiberoskopii wraz z możliwością wykonania biopsji przezoskrzelowej zrewolucjonizowały diagnostykę sarkoidozy, zmniejszając liczbę pacjentów poddawanych znacznie bardziej inwazyjnym procedurom w celu uzyskania materiału [...]

Bronchoskopia terapeutyczna

Poza omówionymi powyżej możliwościami terapii zmian wewnątrzoskrzelowych o charakterze rozrostowym w ramach bronchoskopii terapeutycznej możemy między innymi usuwać ciała obce, hamować krwawienie do [...]

Przeciwwskazania do bronchoskopii

Przed zakwalifikowaniem pacjenta do bronchoskopii, szczególnie wykonywanej w znieczuleniu ogólnym, należy rozważyć potencjalne korzyści oraz ryzyko działań niepożądanych. Korzyści muszą przeważać nad [...]

Powikłania bronchoskopii

Występowanie powikłań zależy przede wszystkim od stanu chorego oraz rodzaju i ryzyka przeprowadzanego zabiegu. Szacuje się, że poważne powikłania występują w 1,1% zabiegów, [...]

Podsumowanie

Bronchoskopia daje szerokie możliwości zarówno diagnostyczne, jak i terapeutyczne w postępowaniu u pacjentów ze schorzeniami układu oddechowego. Wprowadzenie do użycia bronchofiberoskopu, a następnie sondy ultrasonograficznej [...]

Do góry