Neurologia
Pacjent z bólem neuropatycznym – farmakoterapia zgodna z zaleceniami ekspertów
dr n. med. Magdalena Kocot-Kępska, EDPM
- Omówienie metod farmakoterapii chorych z bólem neuropatycznym
- Przedstawienie aktualnych danych dotyczących skuteczności leków I, II i III wyboru u chorych z bólem neuropatycznym
- Algorytm farmakoterapii chorych z bólem neuropatycznym opracowany przez ekspertów Neuropathic Pain Special Interest Group International Association for the Study of Pain
Ból neuropatyczny (BN) u ludzi spowodowany jest uszkodzeniem lub chorobą somatosensorycznej części układu nerwowego (UN). Jest to rodzaj bólu patologicznego, zwykle ma charakter przewlekły i jest oporny na działanie prostych analgetyków nieopioidowych (niesteroidowe leki przeciwzapalne [NLPZ], paracetamol, metamizol). Występuje średnio u 7-10% populacji, częściej u osób starszych i kobiet1.
U ludzi ból neuropatyczny zazwyczaj jest spowodowany cukrzycą i przebytym półpaścem. Inne przyczyny uszkodzenia układu nerwowego i powstawania bólu neuropatycznego przedstawiono w tabeli 1. Wiadomo także, że komponent neuropatyczny może występować u chorych z innymi zespołami bólowymi, np. z bólem krzyża, bólem kostnym u chorych na nowotwory, osteoartrozą czy fibromialgią1,2.
Mechanizm powstawania bólu neuropatycznego u ludzi jest złożony i nie do końca poznany. Uważa się, że jego rozwój zależy od procesów neuroplastyczności nieadaptacyjnej w zakresie obwodowego, ośrodkowego i/lub autonomicznego układu nerwowego, które są uruchamiane w odpowiedzi na bodziec uszkadzający układ nerwowy. Należy podkreślić, że nie każde uszkodzenie układu nerwowego skutkuje powstaniem bólu neuropatycznego, ponieważ u większości chorych zmiany zachodzące w UN po uszkodzeniu nerwów ulegają wygaszeniu dzięki procesom neuroplastyczności adaptacyjnej. Na obecnym etapie wiedzy nie wiadomo dokładnie, jakie czynniki wpływają na to, że ból neuropatyczny rozwija się tylko u niektórych pacjentów w następstwie uszkodzenia układu nerwowego. Jest to proces wieloczynnikowy, w którym biorą udział mechanizmy neurobiologiczne (m.in. genetyczne), demograficzne, psychologiczne i socjalne3. Uszkodzenie układu nerwowego może dotyczyć zarówno jego ośrodkowej, jak i obwodowej części1-3.
Najczęstszymi zespołami obwodowego bólu neuropatycznego są:
- neuralgia popółpaścowa
- neuralgia trójdzielna
- neuropatia cukrzycowa
- przetrwały ból pooperacyjny/pourazowy
- neuropatia w przebiegu zakażenia HIV
- neuropatia w przebiegu choroby nowotworowej
- ból fantomowy.
Najczęstszymi zespołami ośrodkowego bólu neuropatycznego są:
- ból po udarze mózgu
- ból po urazie rdzenia kręgowego
- ból w chorobie Parkinsona
- ból w stwardnieniu rozsianym
- syringomyelia.
