Z przyjemnością przyjąłem zaproszenie prof. Dariusza Moczulskiego do opracowania zasad postępowania z pacjentami z osteoporozą. Nim przystąpiłem do pracy, sięgnąłem do wcześniejszej publikacji, gdyż miałem poczucie, że nie tak dawno przygotowywałem podobny artykuł. Okazało się, że powstał on przed 4 laty, zatem nadszedł czas, by ponownie zasiąść do klawiatury komputera. Wiedza zmienia się błyskawicznie, przybywają nowe informacje, dochodzą kolejne metody diagnostyczne, powstają nowe leki, a inne odchodzą w niepamięć. W aktualnym opracowaniu oparłem się na trzech artykułach, w tym dwóch zagranicznych^1,2 oraz stanowisku grupy polskich ekspertów³. Niezależnie od prezentacji stanowiska ekspertów amerykańskich, europejskich oraz polskich zaleceń za równie ważną uważam próbę przeniesienia opisanych zasad do polskich realiów. Rekomendacje amerykańskie¹ oraz polskie³ obejmują całe spektrum problematyki dotyczącej osteoporozy, natomiast trzeci artykuł dotyczy tylko leczenia farmakologicznego².

Nim przejdę do etapowego, szczegółowego omówienia rekomendacji, chciałbym napisać kilka słów o osteoporozie jako problemie medycznym. Czy na pewno warto tyle uwagi poświęcać jednej jednostce chorobowej? Niektórzy wręcz wątpią, że osteoporoza to choroba, i przypisują jej cechy procesowi wynikającemu z naturalnego starzenia się organizmu człowieka. Tak nie jest, osteoporoza to ważna jednostka chorobowa powodująca poważne konsekwencje zdrowotne w postaci złamań wiodących do istotnego zaburzenia jakości życia. Co więcej, osteoporoza generuje także ogromne koszty ekonomiczne. W opracowaniu Narodowego Funduszu Zdrowia z 2019 r. podano, że w kraju mamy 2,1 mln chorych (w tym 1,7 mln kobiet), rocznie w Polsce dochodzi do 120 000 złamań o charakterze osteoporotycznym, a sumaryczny koszt związany z osteoporozą sięga prawie 0,5 mld zł⁴. Biorąc pod uwagę przedłużający się średni czas życia, można założyć, że problem będzie narastał. Osteoporoza bywa nazywana cichym złodziejem kości i cichą epidemią. Świadomość tych cech choroby pozwala na zrozumienie jej znaczenia medycznego i społeczno-ekonomicznego. „Cichy złodziej kości”, bo proces zaniku przebiega długo w sposób utajony bez jakichkolwiek objawów klinicznych. Z tego powodu osteoporoza bywa porównywana do miażdżycy, która także długo nie powoduje żadnych objawów i jej pierwszym znakiem może być udar mózgu czy zawał serca. W przypadku osteoporozy tym objawem jest złamanie, zwykle będące wynikiem upadku z wysokości własnego ciała. Określenie „cicha epidemia” oznacza zaś skalę zjawiska, chorują przecież miliony osób. Należy także w tym miejscu wspomnieć, że jednym z najsilniejszych czynników ryzyka złamań osteoporotycznych jest pierwsze złamanie. Zatem podstawowym celem naszych działań powinna być prewencja pierwotna. Jest to trudne zadanie, skoro mamy do czynienia z powszechnie występującym, niemym klinicznie procesem chorobowym.