Diabetologia

Alkohol etylowy – przyjaciel czy wróg?

lek. Maciej Chudziński

prof. dr hab. n. med. Aleksandra Araszkiewicz

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Aleksandra Araszkiewicz

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii,

Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Szpital Miejski im F. Raszei

ul. Mickiewicza 2, 60-834 Poznań

  • Hipoglikemia jest jednym z najgroźniejszych i najczęstszych ostrych powikłań związanych ze spożywaniem alkoholu przez chorych na cukrzycę leczonych insuliną
  • Nadmierna ilość alkoholu etylowego przyczynia się do rozwoju takich chorób, jak: alkoholowa choroba wątroby, przewlekłe zapalenie trzustki czy cukrzyca wtórna
  • Spożywanie alkoholu przez chorych na cukrzycę wpływa nie tylko na stosowaną przez nich terapię, lecz także na ich nawyki dietetyczne

Alkohol etylowy jest najczęściej stosowaną używką w populacji polskiej. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego za 2014 r. 72% dorosłych Polaków deklarowało spożywanie alkoholu. Pierwsze miejsce wśród wypijanych trunków zajmuje piwo, którego spożywanie deklaruje 70% ankietowanych, napoje wysokoprocentowe stanowiły 20% ogółu konsumpcji etanolu, a wino zaledwie 10%. Spożycie alkoholu dotyczy także pacjentów z cukrzycą, dla których może to być szczególnie niebezpieczne. W badaniu ankietowym przeprowadzonym przez Schlaffke i wsp. wśród 140 pacjentów z cukrzycą typu 1 i 2 spożycie alkoholu deklarowało 68% respondentów1, co jest zgodne z obserwacjami w populacji ogólnej. Spożycie alkoholu etylowego jest niekiedy wymieniane jako jeden z czynników ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 oraz stanowi jedną z przyczyn cukrzycy wtórnej związanej z wywołanym etanolem przewlekłym zapaleniem trzustki. Alkohol w sposób wieloczynnikowy wpływa na gospodarkę węglowodanową, oddziałując bezpośrednio toksycznie na komórki trzustki i wątroby oraz na poziomie metabolicznym prowadząc do istotnych zmian w zakresie reakcji związanych z przemianą substancji odżywczych. Alkohol i związane z nim schorzenia przysparzają wielu kłopotów w prowadzeniu leczenia cukrzycy, ponieważ przyjmują odmienny obraz w zależności od etiologii choroby i sposobu terapii. Szczególnie niebezpieczny jest etanol dla pacjentów leczonych za pomocą insulinoterapii, gdyż zwiększa ryzyko powikłań (głównie hipoglikemii) oraz zmniejsza skuteczność glukagonu w leczeniu jej ciężkiej postaci.

Spożycie alkoholu a ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2

Dostępne dane z badań naukowych dotyczące roli spożywania alkoholu w ocenie ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 są sprzeczne. Wpływ alkoholu etylowego na ryzyko cukrzycy typu 2 ma postać krzywej U-kształtnej z największą redukcją ryzyka przy dziennym s...

Metabolizm etanolu i ryzyko groźnych powikłań

W organizmie człowieka alkohol etylowy metabolizowany jest niemal wyłącznie w wątrobie przy udziale trzech układów enzymatycznych: układu dehydrogenazy alkoholowej, katalazy oraz enzymów mikrosomalnych utleniających etanol (MEOS – microsomal ethan...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Alkoholowe stłuszczenie wątroby

Zaangażowanie wątrobowych układów enzymatycznych w metabolizm etanolu wywołuje także istotny wpływ na gospodarkę lipidową, między innymi poprzez zwiększenie wchłaniania tłuszczów z przewodu pokarmowego, [...]

Alkoholowa choroba trzustki i przewlekłe alkoholowe zapalenie trzustki

Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) jest chorobą charakteryzującą się uszkodzeniem tkanek gruczołu, często na podłożu toksycznym, prowadzącym do upośledzenia funkcji egzo- i endokrynnej. [...]

Diagnostyka cukrzycy wtórnej u pacjentów z rozpoznanym PZT

Polskie Towarzystwo Gastroenterologiczne w swoich wytycznych dotyczących monitorowania przewlekłego zapalenia trzustki zauważa, że nietolerancja glukozy występuje nawet u 70% pacjentów. Zaleca się wykonywanie [...]

Zalecenia dietetyczne dotyczące spożywania alkoholu dla pacjentów z cukrzycą

Zarówno Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD), jak i American Diabetes Association w swoich zaleceniach dietetycznych dla pacjentów z cukrzycą sugerują ograniczenie spożycia do 15 i 30 [...]

Wpływ alkoholu na kontrolę cukrzycy

Nadużywanie alkoholu etylowego sprawia wiele problemów w prowadzeniu leczenia pacjenta z cukrzycą i może przyczynić się do pogorszenia kontroli choroby w różnych mechanizmach, co może [...]

Podsumowanie

Alkohol etylowy pozostaje najczęściej stosowaną używką w populacji polskiej zarówno wśród osób zdrowych, jak i chorujących na wszystkie typy cukrzycy. Alkohol wpływa na [...]

Do góry