W związku z poprawą opieki nad chorymi oczekującymi na przeszczepienie narządów oraz rozwojem metod pomostowych do tych zabiegów stale rośnie grupa potencjalnych biorców narządowych. W polskim starzejącym się społeczeństwie narasta jednak problem zbyt małej liczby dawców. Dzięki optymalizacji podtrzymywania funkcji narządów u chorych uznanych za zmarłych coraz częściej jest możliwe pobranie narządów od dawców będących nawet w 7 lub 8 dekadzie życia.

Śmierć mózgu? Na moim oddziale tego nie spotkam…

Z doświadczenia pierwszego autora pracy, który pozostaje czynnym koordynatorem transplantacyjnym (KT), wynika, że problematyka śmierci mózgu (BD – brain death) jest znana głównie wśród lekarzy wąskiego kręgu specjalności związanych z jej orzekaniem: anestezjologii i intensywnej terapii, neurologii, neurochirurgii oraz transplantologii. Dla lekarzy innych specjalności orzekanie śmierci mózgu może być mało znane, a wiedza o procedurze najczęściej opiera się na informacjach zdobytych w trakcie studiów. A przecież potencjalny dawca może się znaleźć na każdym oddziale szpitalnym, szczególnie zabiegowym, i nie zawsze wystąpią wskazania do przekazania pacjenta na oddział intensywnej terapii (OIT) lub będzie to niemożliwe.

W latach 2017-20 jako anestezjolodzy pracujący w 4 Szpitalu Wojskowym z Polikliniką we Wrocławiu oraz na Oddzia­le Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu przeprowadzaliśmy procedurę orzekania o śmierci mózgu na oddziałach: intensywnej terapii, kardiologii, kardiochirurgii, chorób wewnętrznych, chirurgii ogólnej, naczyniowej oraz na szpitalnym oddziale ratunkowym. Przeprowadzenie tej procedury nie jest tożsame z kwalifikacją do celów donacyjnych. Przede wszystkim służy do wyznaczenia granicy leczenia chorego z nieodwracalnym uszkodzeniem mózgu. W przypadku orzeczenia śmierci mózgu dalsze wspomaganie narządowe zwłok jest dozwolone jedynie w celach transplantacyjnych (istnieją kazuistyczne przypadki BD u położnic z podtrzymywaniem funkcji życiowych do czasu rozwiązania ciąży, przy czym decyzje o takim postępowaniu podejmują wielodyscyplinarne konsylia medyczno-etyczne). Przy braku zgody na donację wyrażonej za życia bądź braku kwalifikacji medycznej do ewentualnego przeprowadzenia tej procedury podtrzymywanie funkcji narządów po orzeczeniu śmierci mózgu powinno zostać niezwłocznie przerwane^1,2.