Niedobór żelaza stanowi najczęstszą przyczynę niedokrwistości na świecie, szczególnie w krajach rozwijających się. Z tematem tym spotka się każdy klinicysta niezależnie od specjalizacji. Przyczyny niedoboru żelaza są złożone i obejmują szereg chorób wymagających pilnej diagnostyki i leczenia. Kiedy jednak można mówić o niedokrwistości? W wytycznych American Gastroenterological Association (AGA) przyjęto definicje World Health Organization (WHO) dotyczące obszarów nizinnych (tab. 1). Zalecenia AGA zostały podsumowane w tabeli 2¹.

Zalecenia

1. Zastosowanie wartości granicznej dolnego zakresu normy ferrytyny 45 ng/ml zamiast 15 ng/ml u osób z niedokrwistością w celu oceny pod kątem niedoboru żelaza

Ferrytyna stanowi parametr bodajże najczęściej stosowany w ocenie gospodarki żelazowej. Nie od dzisiaj wiadomo, że ferrytyna jest białkiem ostrej fazy i jej stężenie zwiększa się nieraz do bardzo wysokich wartości niezależnie od zapasów żelaza w stanach zapalnych, zwłaszcza w procesach z autoimmunizacji, w zespołach mielodysplastycznych i białaczkach oraz w niektórych stanach paranowotworowych (np. zespół hemofagocytarny). Stężenie ferrytyny wzrasta także u pacjentów, u których wielokrotnie przeprowadza się przetoczenia krwi (w hemochromatozie wtórnej). Niska czułość ferrytyny w diagnostyce niedoboru żelaza jest typowym problemem w populacji pacjentów z ciężką lub schyłkową niewydolnością nerek, kwalifikowanych do leczenia erytropoetyną. Podniesienie dolnego progu odcięcia dla ferrytyny do 45 ng/ml zwiększa czułość tego parametru bez zbytniej utraty swoistości (tzn. czułość 85% [95% CI: 82-87%], swoistość 92% [95% CI: 91-94%] dla progu <45 ng/ml; czułość 59% [95% CI: 55-62%], swoistość 99% [95% CI: 89-99%] dla progu <15 ng/ml)³.

W wymienionych wyżej populacjach pacjentów należy oceniać gospodarkę żelazową na podstawie: saturacji transferyny, stężenia białka C-reaktywnego (CRP – C-reactive protein), stężenia rozpuszczalnych receptorów transferyny (sTfR – soluble transferri...