Temat numeru
Hirsutyzm – diagnostyka i leczenie
dr hab. n. med. Michał Kunicki
- Definicja hirsutyzmu oraz hipertrichozy
- Najczęstsze przyczyny hirsutyzmu: zespół policystycznych jajników, stosowanie leków, choroby ogólnoustrojowe, guzy jajników i nadnerczy
- Podstawowe metody leczenia: farmakoterapia, laseroterapia, IPL, elektroepilacja, terapia ultradźwiękowa oraz fotodynamiczna
Z problemem nadmiernego owłosienia u kobiet spotykają się przede wszystkim lekarze ginekolodzy, dermatolodzy lub endokrynolodzy, ale niekiedy pacjentka może się pojawić u lekarza rodzinnego lub specjalisty chorób wewnętrznych, dlatego zagadnienie to powinno być znane lekarzom różnych specjalizacji.
Hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie, definiuje się jako występowanie włosów końcowych twardych i zawierających pigment u kobiet w miejscach, w których typowo są one obecne u mężczyzn. Włosy mogą więc występować w okolicy brody, bokobrodów, wargi górnej, na plecach czy w obrębie wewnętrznej powierzchni ud. Hirsutyzm jest objawem nie tylko kosmetycznym wpływającym negatywnie na jakość życia, jego obecność może się też wiązać z obecnością innych patologii, np. guzów jajnika lub nadnerczy. Zatem w każdym przypadku należy starannie zebrać wywiad oraz wdrożyć odpowiednie badania diagnostyczne1.
Istnieją trzy typy włosów:
- końcowe twarde, zawierające pigment – ich wzrost w miejscach nietypowych dla kobiet stanowi o obecności hirsutyzmu
- o typie lanugo, pokrywające skórę noworodka, cienkie bez pigmentu, zanikają wkrótce po porodzie
- vellus, pozbawione pigmentu, długie, pojawiają się w niektórych schorzeniach.
Od hirsutyzmu należy odróżnić hipertrichozę, czyli stan, w którym całe ciało niezależnie od miejsc wrażliwych na działanie androgenów jest pokryte włosami. Przykładem występowania hipertrichozy jest owłosienie o typie wspomnianego powyżej vellus, występujące u kobiet z rozpoznaną anoreksją lub będące wynikiem stosowania niektórych leków2.
W procesie wzrostu włosów główną rolę odgrywają androgeny, które oddziałują na mieszki włosowe. Wśród nich wyróżnia się silne androgeny, np. testosteron i dihydrotestosteron (DHT), oraz słabsze, takie jak androstendion, dehydroepiandrostendion (DHEA) i siarczan dehydroepiandrostendionu (DHEAS). Ponadto na wzrost włosów wpływają inne czynniki, np. hormony wzrostu, tarczycy i insulina. Okres, w którym włosy rosną, jest nazywany anagenem (trwa ok. 4 miesięcy), fazę wypadania określa się mianem katagenu, a spoczynku – telogenu.
Hirsutyzm często, ale nie zawsze, jest związany z hiperandrogenizmem, czyli nadmiernym wytwarzaniem androgenów, które działają na mieszki włosowe. Hiperandrogenizm może również prowadzić do pojawienia się trądziku oraz łysienia androgennego u kobi...
