Choroby zakaźne

Markery serologiczne wirusowego zapalenia wątroby typu B

dr hab. n. med. Barbara Zawilińska

Zakład Molekularnej Mikrobiologii Medycznej, Katedra Mikrobiologii, Wydział Lekarski, Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum w Krakowie

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Barbara Zawilińska

Zakład Molekularnej Mikrobiologii Medycznej, Katedra Mikrobiologii,

Wydział Lekarski, Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum

ul. Czysta 18, 31-121 Kraków

e-mail: barbara.zawilinska@uj.edu.pl

  • Charakterystyka wirusa zapalenia wątroby typu B i możliwe sposoby zakażenia
  • Testy serologiczne stosowane w diagnostyce wirusowego zapalenia wątroby typu B (WZW B) oraz nowe metody oceny zakażenia
  • Przedstawienie 5 faz naturalnego przebiegu przewlekłego WZW B

Przebieg kliniczny infekcji wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV – hepatitis B virus) różni się w zależności od postaci (ostre/przewlekłe) i fazy zakażenia przewlekłego. Markery serologiczne w połączeniu z badaniami biochemicznymi i molekularnymi stanowią nieinwazyjne narzędzie umożliwiające rozpoznanie zakażenia, ustalenie jego fazy i ryzyka progresji choroby. Na podstawie tak kompleksowej oceny można wdrożyć w optymalnym czasie terapię przeciwwirusową i monitorować jej skuteczność. Nie doprowadza ona jednak do eradykacji wirusa, a jedynie hamuje jego namnażanie. Przetrwanie HBV w jądrze hepatocytów w postaci kowalentnie zamkniętego kolistego DNA (cccDNA – covalently closed circular DNA) warunkuje możliwość jego reaktywacji i nawrotu choroby.

Epidemiologia i postacie zakażenia HBV

Zakażenia HBV wciąż stanowią istotny problem zdrowotny i, jak wskazują wyniki badań serologicznych, mogą dotyczyć niemal 1/3 populacji ludzi żyjących na świecie, choć ich dokładna liczba ze względu na często bezobjawowy charakter infekcji nie jest znana. Około 5% osób z tej populacji staje się przewlekłymi nosicielami wirusa i źródłem zakażenia dla innych1. Częstość występowania HBV jest zróżnicowana geograficznie. Według danych World Health Organization (WHO) 68% nosicieli HBV żyje w krajach regionów Afryki i zachodniego Pacyfiku (WHO włącza do niego również niektóre państwa Azji Południowo-Wschodniej, w tym Chiny i Japonię) i tam ponad 6% dorosłej populacji jest zakażone. W Europie dotyczy to średnio 1,6% ogólnej populacji, w Ameryce Północnej i Południowej ok. 0,7%. W 2018 r. wśród 30 krajów europejskich rejestrujących nowo zdiagnozowane przypadki wirusowego zapalenia wątroby typu B (WZW B) najwyższą liczbę odnotowano w Austrii i na Łotwie (odpowiednio 12,8 i 13,4/100 000 osób). Dla Polski wskaźnik ten był niższy (wynosił 8,4/100 000)2.

Zakażenia HBV są przenoszone drogą pozajelitową (głównym źródłem jest krew), seksualną lub wertykalną. Duże stężenie wirionów we krwi decyduje o bardzo wysokiej jej zakaźności. Do zakażenia HBV wystarczy ekspozycja na 0,00004 ml krwi, czyli ilość ...

Zakażenie przebiega w kilku fazach i często jest skąpo- lub bezobjawowe. Mogą wystąpić objawy ze strony wątroby i pozawątrobowe, które zwykle stanowią następstwo obecności kompleksów immunologicznych. Rozwijające się WZW B może mieć postać ostrą z...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Epidemiologia i postacie zakażenia HBV

Zakażenia HBV wciąż stanowią istotny problem zdrowotny i, jak wskazują wyniki badań serologicznych, mogą dotyczyć niemal 1/3 populacji ludzi żyjących na [...]

Charakterystyka wirusa i sposób jego namnażania

HBV to jeden z najmniejszych wirusów DNA, należy do rodziny Hepadnaviridae, rodzaju Ortohepadnavirus. W rodzaju tym oprócz prototypowego, chorobotwórczego tylko dla ludzi HBV [...]

Zmienność genetyczna HBV

Charakterystyczną cechą HBV jest jego duża zmienność genetyczna. Obecnie jest znanych 10 genotypów (od A do J) i 35 subgenotypów HBV. Ich mnogość [...]

Charakterystyka testów serologicznych

W diagnostyce serologicznej zakażeń HBV stosowane są testy wykrywające antygeny HBV i odpowiednie do nich przeciwciała. Oznaczenie jak największej liczby markerów zwiększa prawdopodobieństwo [...]

Markery serologiczne HBV i ich znaczenie diagnostyczne

Jest podstawowym markerem diagnostycznym w zakażeniu HBV, produkowanym w nadmiarze, obecnym zarówno w osłonce wirusa, jak i w białkowych cząstkach nieinfekcyjnych. Choć jego obecność nie informuje [...]

Diagnostyka w różnych postaciach zakażenia HBV

Ze względu na złożoność przebiegu zakażenia HBV (ryc. 1) w tej części artykułu zostaną przedstawione możliwości wykorzystania testów serologicznych, które wraz z wynikami [...]

Reaktywacje zakażenia HBV i możliwości ich przewidywania

Najczęstszą przyczyną reaktywacji jest nawrót klinicznego zapalenia wątroby po zaprzestaniu leczenia przeciwwirusowego. Reaktywacje mogą się też zdarzać samoistnie lub być indukowane [...]

Wpływ koinfekcji HCV i HIV na przebieg zakażenia HBV i wykrywane markery serologiczne

Infekcja dodatkowym wirusem może zaburzać replikację HBV i naturalną odpowiedź immunologiczną gospodarza na toczące się zakażenie.

Oznaczenia serologiczne w ramach profilaktyki poekspozycyjnej na HBV

U osoby eksponowanej oznacza się HBsAg i, jeśli była wcześniej szczepiona, miano przeciwciał anty-HBs. Ważne jest również, o ile to tylko możliwe, ustalenie [...]

Podsumowanie

Mimo ogromnego postępu, jaki dokonał się w ostatnich latach i przyniósł szereg nowych informacji na temat biologii HBV, jego patogenności, naturalnego przebiegu zakażenia, [...]

Do góry