Alergologia
Nadwrażliwość na pokarmy – diagnostyka i postępowanie
mgr Jagoda Karczewska
- Nadwrażliwość pokarmowa to nadmierna, patologiczna i powtarzalna reakcja na spożyty pokarm w ilości tolerowanej przez osoby zdrowe
- Złotym standardem diagnostyki pozostaje podwójnie ślepa, kontrolowana placebo próba prowokacyjna
- Pacjent powinien unikać żywności wywołującej objawy, w przypadku ostrych reakcji alergicznych należy zastosować leki steroidowe i przeciwhistaminowe, a w razie anafilaksji – epinefrynę
Niepożądane reakcje na pokarm są definiowane jako dolegliwości kliniczne pojawiające się podczas spożywania lub po zjedzeniu pokarmu bądź dodatku do żywności. European Academy of Allergy and Clinical Immunology (EAACI) dokonała klasyfikacji niepożądanych reakcji na pokarm (ryc. 1), dzieląc je na toksyczne i nietoksyczne. Do tych ostatnich zaliczamy nadwrażliwość pokarmową immunologiczną i nieimmunologiczną. Termin „nadwrażliwość pokarmowa” odnosi się zatem do nadmiernej, patologicznej i powtarzalnej reakcji na spożyty pokarm w ilości tolerowanej przez osoby zdrowe. Nadwrażliwość pokarmową o podłożu immunologicznym, zwaną alergią pokarmową, dzielimy na alergię IgE-zależną i niezwiązaną z IgE. Z kolei nadwrażliwość o podłożu innym niż immunologiczne nazywamy nietolerancją pokarmową lub nieimmunologiczną/niealergiczną nadwrażliwością pokarmową, do której zaliczamy takie jednostki chorobowe, jak: celiakia, niealergiczna nadwrażliwość na laktozę, galaktozemia czy niealergiczna nadwrażliwość na fruktozę. Nietolerancje pokarmowe są związane z niemożliwością trawienia lub wchłaniania pewnych składników pożywienia wynikającą np. z niedoborów enzymatycznych.
Obraz kliniczny nadwrażliwości pokarmowej nie jest jednorodny ze względu na mnogość patomechanizmów wyzwalających objawy. Dolegliwości mogą dotyczyć przewodu pokarmowego (20-100% przypadków), skóry i tkanki podskórnej (25-45%), a nawet układu oddechowego (8-25%)1. Do najczęstszych objawów nadwrażliwości ze strony układu pokarmowego zalicza się: nieżyt żołądkowo-jelitowy, biegunkę, zaparcia, bóle brzucha, krew w stolcu oraz refluks żołądkowo-przełykowy. Objawy skórne to głównie zmiany atopowe i pokrzywka oraz obrzęk naczynioruchowy. Ponadto może dochodzić do pojawienia się lub zaostrzenia już istniejących dolegliwości ze strony układu oddechowego, takich jak: nieżyt nosa, gardła i krtani, zapalenie zatok czy astma. Jednym z najgroźniejszych następstw nadwrażliwości pokarmowej jest anafilaksja pokarmowa2.
Diagnostyka
Nadwrażliwość pokarmowa obejmuje szeroki zakres reakcji na spożyty pokarm. Z tego względu diagnostyka nadwrażliwości pokarmowej jest tematem bardzo obszernym i będzie się różnić w zależności od tego, czy mamy do czynienia z alergią pokarmową, czy ...
