Codziennie zdajesz egzamin z medycyny

Radiologia

dr n. med. Piotr Palczewski

I Zakład Radiologii Klinicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji:

dr n. med. Piotr Palczewski

I Zakład Radiologii Klinicznej,

Warszawski Uniwersytet Medyczny

ul. Banacha 1A, 02-097 Warszawa

e-mail: sounded@wp.pl

1. U 55-letniego mężczyzny, palacza tytoniu, z powodu przewlekłego kaszlu wykonano tomografię komputerową (TK) klatki piersiowej. Badanie wykazało miernie nasilone zmiany rozedmowe, niewielkie pogrubienie ścian oskrzeli oraz guzek o charakterze matowej szyby o średnicy 8 mm w segmentach 1 + 2 lewego płuca. Kontrolna TK po 6 miesiącach wykazała stabilny obraz guzka.

Jakie postępowanie będzie najwłaściwsze?

a. Koniec diagnostyki – brak wzrostu guzka wskazuje na zmianę łagodną

b. Dalsza obserwacja w TK

c. Pozytonowa tomografia emisyjna (PET – positron emission tomography) połączona z TK

d. Biopsja przezklatkowa pod kontrolą TK

e. Resekcja

Komentarz

Zasady postępowania z pojedynczymi guzkami płuca opisują zalecenia Fleischner Society z 2017 r. oraz British Thoracic Society (BTS) z 2015 r.1,2 Zalecenia Fleischner Society i BTS wykazują różnice zarówno pod względem doboru klinicznych kryteriów stratyfikacji ryzyka, jak i zasad interpretacji obrazu morfologicznego guzków. Podczas gdy zalecenia Fleischner Society bazują głównie na liniowych pomiarach wielkości guzków, zalecenia BTS przykładają dużą wagę do wolumetrii guzków z oceną czasu podwojenia objętości (VDT – volume doubling time). Guzki płuc dzielimy na podstawie ich obrazu w TK na lite i nielite, guzki nielite z kolei na guzki typu matowa szyba i typu matowa szyba z komponentem litym (ryc. 1). Ryzyko złośliwości jest większe w przypadku guzków typu matowa szyba z komponentem litym (63%) i typu matowa szyba (18%) niż litych (7%)3. Pierwszym krokiem przy ocenie wykrytych pierwszorazowo guzków nielitych o średnicy powyżej 5(6) mm jest wykonanie kontrolnej TK w celu oceny, czy guzek jest nadal widoczny (po 3 miesiącach według BTS oraz po 6-12 miesiącach według Fleischner Society). Dużą część guzków nielitych stanowią zmiany zapalne lub ogniska krwawienia pęcherzykowego – mają one tendencję do szybkiej regresji. Część guzków nielitych może jednak odpowiadać zmianom należącym do spektrum raka gruczołowego płuca. Charakterystyczne cechy raka gruczołowego to powolny wzrost (VDT wynoszący średnio 3-5 lat) i stosunkowo niski metabolizm glukozy w badaniu PET-TK (szczególnie w przypadku podtypów produkujących dużą ilość śluzu) mogący być powodem fałszywie ujemnych wyników4. Ze względu na niską dynamikę wzrostu raków gruczołowych zarówno Fleischner Society, jak i BTS zgodnie zalecają, aby w przypadku utrzymującego się guzka nielitego okres obserwacji w TK był dłuższy niż dla guzka litego i wynosił odpowiednio do 5 lat według Fleischner Society i 4 lat według BTS. W przypadku stwierdzenia w badaniach kontrol­nych powiększania się guzka i/lub zmiany jego morfologii następnym krokiem jest jego biopsja lub wycięcie.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

1. U 55-letniego mężczyzny, palacza tytoniu, z powodu przewlekłego kaszlu wykonano tomografię komputerową (TK) klatki piersiowej. Badanie wykazało miernie nasilone zmiany rozedmowe, niewielkie pogrubienie ścian oskrzeli oraz guzek o charakterze matowej szyby o średnicy 8 mm w segmentach 1 + 2 lewego płuca. Kontrolna TK po 6 miesiącach wykazała stabilny obraz guzka.

Jakie postępowanie będzie najwłaściwsze?

2. U 44-letniego mężczyzny niepalącego tytoniu wykonano TK z powodu tępego urazu klatki piersiowej. Poza złamaniami żeber badanie uwidoczniło soczewkowaty lity guzek o wymiarach 6 × 8 mm na przebiegu szczeliny międzypłatowej poziomej (ryc. 2).<<>> 

Jakie powinno być dalsze postępowanie?

3. 52-letni mężczyzna po implantacji układu stymulującego serce z dodatnim wynikiem testu w kierunku zakażenia SARS-CoV-2 zgłosił się na szpitalny oddział ratunkowy (SOR) z powodu umiarkowanej duszności, której towarzyszył duży niepokój. W TK klatki piersiowej bez podania dożylnie środka kontrastowego stwierdzono lekkie wirusowe zapalenie płuc (<25% zajętego miąższu płuc) oraz na granicy badania incydentaloma prawego nadnercza o wymiarach 13 × 18 mm i współczynniku osłabienia 16 jednostek Hounsfielda (j.H.).

Jakie powinno być dalsze postępowanie z guzkiem nadnercza?

4. Pacjent opisany w pytaniu 3 zgłosił się na uzupełniającą TK z dożylnym podaniem środka kontrastowego i oceną wypłukiwania (ryc. 3). Współczynnik osłabienia guzka po podaniu dożylnym środka kontrastowego wyniósł po 1 minucie 69 j.H. oraz po 15 minutach 32 j.H. Wyliczony bezwzględny i względny współczynnik wypłukiwania wyniósł odpowiednio 70% i 54%.

<<>>

5. U dotychczas zdrowej 26-letniej kobiety z nadwagą (wskaźnik masy ciała [BMI – body mass index] 28 kg/m2) w badaniu ultrasonograficznym (USG) stwierdzono cechy niewielkiego stłuszczenia miąższu wątroby oraz hipoechogenną zmianę ogniskową w 4 segmencie wątroby o średnicy 18 mm. Poza doustną antykoncepcją hormonalną pacjentka nie przyjmuje innych leków.

Jakie następne badanie diagnostyczne będzie najodpowiedniejsze?

6. 52-letnia kobieta z otyłością (BMI 32 kg/m2) zgłosiła się na SOR z powodu bólu w nadbrzuszu. W wykonanych badaniach laboratoryjnych nie stwierdzono nieprawidłowości w morfologii krwi ani podwyższonych parametrów stanu zapalnego. Aktywność enzymów trzustkowych mieściła się w granicach normy. W USG jamy brzusznej uwidoczniono niepowiększony pęcherzyk żółciowy z równomiernym niewielkim pogrubieniem ściany (do 4 mm) i pojedynczą zmianą polipowatą w świetle o średnicy 13 mm. Nie uwidoczniono wolnego płynu w jamie otrzewnej. Objaw Murphy’ego był ujemny.

Jakie powinny być dalsze działania?

7. U 56-letniej kobiety w TK jamy brzusznej wykonanej z powodu niespecyficznego bólu brzucha w głowie trzustki stwierdzono wielokomorową zmianę torbielowatą o średnicy 22 mm wykazującą komunikację z poszerzonym do 5 mm przewodem Wirsunga (ryc. 4). Obraz zinterpretowano jako wewnątrzprzewodowy brodawkowaty nowotwór śluzowy (IPMN – intraductal papillary mucinous neoplasm) trzustki. Lekarz prowadzący po rozmowie z pacjentką podjął decyzję o obserwacji zmiany.

Najlepszą metodą obrazową do kontroli zmiany będzie:

8. U 42-letniej kobiety z negatywnym wywiadem zapalenia trzustki w USG jamy brzusznej wykryto przypadkowo torbiel w trzonie trzustki o średnicy 12 mm. Przewód Wirsunga nie był poszerzony. Badanie MR nie wykazało komunikacji torbieli z przewodem Wirsunga. Torbiel zakwalifikowano jako nieokreśloną.

Jak długi powinien być okres obserwacji u pacjentki?
Do góry