BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Codziennie zdajesz egzamin z medycyny
Radiologia
dr n. med. Piotr Palczewski
1. U 55-letniego mężczyzny, palacza tytoniu, z powodu przewlekłego kaszlu wykonano tomografię komputerową (TK) klatki piersiowej. Badanie wykazało miernie nasilone zmiany rozedmowe, niewielkie pogrubienie ścian oskrzeli oraz guzek o charakterze matowej szyby o średnicy 8 mm w segmentach 1 + 2 lewego płuca. Kontrolna TK po 6 miesiącach wykazała stabilny obraz guzka.
Jakie postępowanie będzie najwłaściwsze?
a. Koniec diagnostyki – brak wzrostu guzka wskazuje na zmianę łagodną
b. Dalsza obserwacja w TK
c. Pozytonowa tomografia emisyjna (PET – positron emission tomography) połączona z TK
d. Biopsja przezklatkowa pod kontrolą TK
e. Resekcja
Komentarz
Zasady postępowania z pojedynczymi guzkami płuca opisują zalecenia Fleischner Society z 2017 r. oraz British Thoracic Society (BTS) z 2015 r.1,2 Zalecenia Fleischner Society i BTS wykazują różnice zarówno pod względem doboru klinicznych kryteriów stratyfikacji ryzyka, jak i zasad interpretacji obrazu morfologicznego guzków. Podczas gdy zalecenia Fleischner Society bazują głównie na liniowych pomiarach wielkości guzków, zalecenia BTS przykładają dużą wagę do wolumetrii guzków z oceną czasu podwojenia objętości (VDT – volume doubling time). Guzki płuc dzielimy na podstawie ich obrazu w TK na lite i nielite, guzki nielite z kolei na guzki typu matowa szyba i typu matowa szyba z komponentem litym (ryc. 1). Ryzyko złośliwości jest większe w przypadku guzków typu matowa szyba z komponentem litym (63%) i typu matowa szyba (18%) niż litych (7%)3. Pierwszym krokiem przy ocenie wykrytych pierwszorazowo guzków nielitych o średnicy powyżej 5(6) mm jest wykonanie kontrolnej TK w celu oceny, czy guzek jest nadal widoczny (po 3 miesiącach według BTS oraz po 6-12 miesiącach według Fleischner Society). Dużą część guzków nielitych stanowią zmiany zapalne lub ogniska krwawienia pęcherzykowego – mają one tendencję do szybkiej regresji. Część guzków nielitych może jednak odpowiadać zmianom należącym do spektrum raka gruczołowego płuca. Charakterystyczne cechy raka gruczołowego to powolny wzrost (VDT wynoszący średnio 3-5 lat) i stosunkowo niski metabolizm glukozy w badaniu PET-TK (szczególnie w przypadku podtypów produkujących dużą ilość śluzu) mogący być powodem fałszywie ujemnych wyników4. Ze względu na niską dynamikę wzrostu raków gruczołowych zarówno Fleischner Society, jak i BTS zgodnie zalecają, aby w przypadku utrzymującego się guzka nielitego okres obserwacji w TK był dłuższy niż dla guzka litego i wynosił odpowiednio do 5 lat według Fleischner Society i 4 lat według BTS. W przypadku stwierdzenia w badaniach kontrolnych powiększania się guzka i/lub zmiany jego morfologii następnym krokiem jest jego biopsja lub wycięcie.