Temat numeru
Żółtaczka zakaźna typu A – czy to jeszcze problem?
dr n. med. Mirosław Jawień
- Czynniki ryzyka zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu A i objawy związane z przebiegiem choroby
- Charakterystyka powikłań wirusowego zapalenia wątroby typu A
- Postępowanie profilaktyczne i grupy osób, u których należy zastosować swoistą immunoprofilaktykę bierną
Choroba popularnie określana jako żółtaczka zakaźna typu A czy żółtaczka epidemiczna to poprawnie wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A) wywołane przez bezotoczkowego wirusa RNA należącego do rodzaju Hepatovirus z rodziny Picornaviridae. Rezerwuarem wirusa jest człowiek; nie ma rezerwuarów zwierzęcych. Zakażenie szerzy się drogą pokarmową (fekalno-oralną) poprzez kontakty bezpośrednie lub poprzez spożycie skażonej żywności i wody. Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest zwykle ostrą chorobą samoograniczającą się bez postaci przewlekłej i nie przechodzi w stan nosicielstwa, a jej przebycie zapewnia odporność na całe życie1.
Epidemiologia
Wirusowe zapalenie wątroby typu A to choroba powszechnie występująca na całym świecie, z wysokim wskaźnikiem zachorowania, przede wszystkim w krajach o niskim statusie socjoekonomicznym, tj. w państwach Ameryki Południowej i Ameryki Środkowej, Afryki oraz w Indiach. Szacuje się, że każdego roku na świecie występuje około 1,5 mln przypadków WZW A2.
W krajach o wysokich standardach higienicznych choroba może występować sporadycznie (zwykle odnotowuje się pojedyncze przypadki niepowiązane ze sobą epidemicznie) lub przebiegać w formie epidemii. Niski wskaźnik zachorowania na WZW A w krajach wysoko rozwiniętych przekłada się na wyższą podatność społeczeństwa na zakażenie, co wynika ze spadku odporności, i automatycznie może sprzyjać wybuchowi epidemii2,3.
Zjawisko tak zwanej epidemii wyrównawczej można było zaobserwować w latach 2016-18 w Europie oraz Ameryce Północnej. Według danych Centers for Disease Control and Prevention (CDC) w Stanach Zjednoczonych we wskazanym okresie stwierdzono wzrost rejestrowanych przypadków WZW A o prawie 294% w porównaniu z latami 2013-15. Wzrost ten był związany z wybuchem epidemii WZW A wśród mężczyzn uprawiających seks z mężczyznami, wśród osób zażywających narkotyki lub bezdomnych oraz z epidemią, do której doszło na skutek spożycia zanieczyszczonych artykułów żywnościowych4.
Podobna sytuacja epidemiologiczna miała miejsce w Europie – w 2017 r. liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A wzrosła na całym kontynencie. Od stycznia do końca listopada 2017 r. 24 kraje europejskie zgłosiły ponad 15 000 potwierdzonych laboratoryjnie przypadków zachorowań5.
