Kamica pęcherzyka żółciowego występuje u 10-20% populacji, 4-krotnie częściej u kobiet niż mężczyzn. Może się rozwinąć w każdym wieku, ale najczęściej u osób po 50 r.ż.^1,2 Częstość występowania kamicy żółciowej jest uwarunkowana rodzajem diety i czynnikami genetycznymi, a także zależy od miejsca zamieszkania i rasy.

Główną przyczyną tworzenia się złogów jest wzrost litogenności żółci. Warunkiem wytworzenia złogów jest stan przesycenia roztworu wodnego, czyli żółci, cholesterolem lub bilirubiną z precypitacją kryształów cholesterolowych lub barwnikowych. Krystalizację tych składników ułatwia zagęszczenie żółci w pęcherzyku żółciowym. Kryształy łączą się ze śluzem produkowanym przez błonę śluzową pęcherzyka, tworząc tzw. błoto żółciowe. Z czasem rozmiary kryształów się powiększają, przybierając postać złogów.

W zależności od proporcji wytrąconych składników wyróżnia się złogi: cholesterolowe, barwnikowe i mieszane. W Polsce, podobnie jak w innych krajach europejskich, ponad 90% złogów stanowią złogi cholesterolowe, podczas gdy kamica barwnikowa jest częstsza w krajach Dalekiego Wschodu. Kamica może dotyczyć nie tylko pęcherzyka żółciowego (cholelithiasis), lecz także przewodów żółciowych zewnątrzwątrobowych (choledocholithiasis) lub wewnątrzwątrobowych (cholangiolithiasis lub hepatolithiasis).

Jedynie 10-15% wszystkich złogów pęcherzyka żółciowego jest uwapnionych i tylko one mogą zostać uwidocznione na przeglądowym zdjęciu radiologicznym^1,3. Badanie to pozwala też na rozpoznanie zwapnień ścian, czyli tzw. pęcherzyka porcelanowego. Metodą z wyboru w diagnostyce obrazowej kamicy pęcherzyka żółciowego jest ultrasonografia (USG), która wykrywa złogi o średnicy powyżej 2 mm z czułością i swoistością diagnostyczną wynoszącą około 90%^2,4. Badanie przeprowadza się na czczo (co najmniej 8 godzin po ostatnim posiłku), w pozycji leżącej. Charakterystycznymi cechami ultrasonograficznymi jest obecność echododatnich struktur we wnętrzu pęcherzyka, które są źródłem cienia akustycznego oraz przemieszczają się w zależności od pozycji chorego, co ma znaczenie w różnicowaniu złogów z polipami. Minizłogi, których średnica nie przekracza 2 mm, mogą powodować w USG jedynie obraz zagęszczonej żółci (błoto żółciowe). W takiej sytuacji wyższą wartość diagnostyczną wykazuje ultrasonografia endoskopowa (EUS – endoscopic ultrasound), której czułość i swoistość w rozpoznawaniu mikrolitiazy wynosi 70-90%^2,5. Spiralna tomografia komputerowa i cholangiografia rezonansu magnetycznego (MRCP – magnetic resonance cholangiopancreatography) nie powinny być wykorzystywane w celu rozpoznawania kamicy pęcherzykowej, są natomiast konieczne do diagnostyki powikłań tej choroby.