Zagadnienie oceny wskazań do biopsji szpiku kostnego jest podstawowym tematem w praktyce hematologa pracującego w poradni. Jest również istotne dla lekarza internisty lub specjalisty z innej dziedziny, który na oddziale opiekuje się pacjentem z problemem hematologicznym. Należy podkreślić, że liczne choroby niehematologiczne mogą wywoływać zaburzenia obrazu krwi obwodowej poprzez wpływ na przeżycie krwinek na obwodzie lub stopień ich produkcji w szpiku, jednak nie mają charakterystycznego obrazu morfologicznego w szpiku kostnym. Stąd wielu lekarzy innych specjalizacji będzie się często spotykać z niespecyficznym obrazem szpiku kostnego.

Pacjent z zaburzeniami morfologii krwi

Pacjent z izolowaną neutropenią

Pacjenci z izolowaną neutropenią w zakresie od 1000 do 2000/µl, wśród których dominują kobiety w wieku 20-50 lat, stanowią dużą grupę osób korzystających z konsultacji w poradni hematologicznej. Typowo odchyleniom laboratoryjnym nie towarzyszą kliniczny niedobór odporności ani inne istotne choroby przewlekłe. W rozmazie nie obserwuje się patologicznych form białych krwinek, jedynie proporcje neutrofili do limfocytów są nieprawidłowe. Należy wykluczyć zakażenia wirusowe (zwłaszcza ludzkim wirusem niedoboru odporności [HIV – human immunodeficiency virus], wirusem zapalenia wątroby typu C [HCV – hepatitis C virus], wirusem zapalenia wątroby typu B [HBV – hepatitis B virus]), zaburzenia odporności humoralnej (całkowite IgG, IgA, IgM), choroby układowe tkanki łącznej i wpływ leków (głównie przeciwpadaczkowych, neuroleptyków). Biopsja szpiku kostnego w tej grupie pacjentów jest do rozważenia jedynie w przypadku utrzymującej się neutropenii poniżej 1000/µl oraz przy braku wyrzutu neutrofili w teście z hydrokortyzonem.

Pacjent z izolowaną małopłytkowością

Pacjenci z izolowaną małopłytkowością to druga co do częstości grupa chorych konsultowanych przez hematologa. Izolowana (!) małopłytkowość w zakresie od 100 000 do 150 000/µl zazwyczaj nie wymaga oceny hematologicznej. W małopłytkowości rzędu 50 000-100 000 należy poszukiwać przede wszystkim:

• patologii naczyniowych: powikłanej miażdżycy, tętniaków, dużych naczyniaków, stentowania lub protezowania naczyń
• przewlekłego procesu wykrzepiania (DIC – disseminated intravascular coagulation) w przebiegu patologii zastawkowych (w tym infekcyjnego zapalenia wsierdzia) lub chorób nowotworowych
• przewlekłych chorób wątroby (w tym marskości i alkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby)
• zakażeń wirusowych (jak w neutropenii)
• układowych chorób tkanki łącznej.