Reumatologia
Objaw Raynauda – postępowanie diagnostyczne od A do Z
dr hab. n. med. Violetta Opoka-Winiarska
- Przyczyną objawu Raynauda jest napadowy, odwracalny skurcz naczyń obwodowych palców rąk, rzadziej stóp lub innych dystalnych części ciała, wywołany przez zimno lub stres
- Pierwszy etap różnicowania pierwotnego i wtórnego objawu Raynauda opiera się na wywiadzie, badaniu przedmiotowym oraz wynikach podstawowych badań diagnostycznych i może być przeprowadzony przez lekarza rodzinnego. Dalsze etapy wymagają badań specjalistycznych
- W postępowaniu najważniejsza jest edukacja pacjenta ukierunkowana na unikanie czynników wyzwalających, a w razie jej nieskuteczności należy włączyć leki
Zaburzenia naczyń obwodowych w obrębie rąk i stóp (akrosyndromy) mają różnorodną etiologię, częściej występują u kobiet, a najbardziej stałym czynnikiem wyzwalającym jest ekspozycja na zimno. Napadowe zmiany koloru rąk zawsze są powodem dużego niepokoju i dyskomfortu u pacjentów, a często także wyzwaniem dla lekarzy. Szczególnie że zwężenie naczyń, któremu towarzyszą zmiany koloru skóry, może być prawidłową, fizjologiczną reakcją na zimno. Objaw Raynauda (Raynaud’s phenomenon) jest dość powszechnym problemem dotykającym 3-5% światowej populacji, z częstszym występowaniem w chłodniejszych klimatach1. W Ameryce Północnej chorobowość oceniono na 4% do 9% wśród kobiet i od 3% do 6% wśród mężczyzn, podczas gdy w Europie od 2% do 21%2.
Ponieważ w diagnostykę i leczenie zespołów naczyniowych obwodowych części kończyn zaangażowani są lekarze wielu specjalności medycznych, także rekomendacje postępowania są opracowywane przez różne zespoły1,3,4,5.
Celem artykułu jest przedstawienie zaleceń dotyczących rozpoznawania objawu Raynauda i postępowania z pacjentem w praktyce lekarza rodzinnego na podstawie aktualnych rekomendacji.
Etapy postępowania
Praktyczne postępowanie podzielono na etapy:
- Rozpoznanie objawu Raynauda
- Różnicowanie akrosyndromów
- Różnicowanie pierwotnego i wtórnego objawu Raynauda
- Postępowanie diagnostyczne w podstawowej i specjalistycznej opiece medycznej
- Postępowanie terapeutyczne.
Rozpoznanie objawu Raynauda
W 1862 r. francuski lekarz Maurice Raynaud opisał zjawisko przemijających i odwracalnych napadów zmian koloru palców wywołanych ekspozycją na zimno i powiązał je z zaburzonym mechanizmem ukrwienia6.
Obecnie wiadomo, że objaw Raynauda jest spowodowany napadowym, odwracalnym skurczem naczyń obwodowych palców rąk, rzadziej stóp lub innych dystalnych części ciała, wywołanym przez zimno lub stres emocjonalny. Zmiany koloru skóry przebiegają w trze...
