Gastroenterologia
Nieswoiste choroby zapalne jelit. Część 2: Diagnostyka i leczenie
dr hab. n. med. Iwona Krela-Kaźmierczak, prof. UM
- Diagnostyka nieswoistych chorób zapalnych jelit na podstawie obrazu klinicznego, endoskopowego, histopatologicznego oraz badań obrazowych
- Rola endoskopii zarówno w procesie rozpoznania, monitorowania aktywności choroby, jak i nadzoru oraz badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego
- Wybór terapii w zależności od nasilenia przebiegu i lokalizacji choroby (leczenie żywieniowe, farmakologiczne i operacyjne)
Badania diagnostyczne w NChZJ
Rozpoznanie nieswoistych chorób zapalnych jelit (NChZJ) powinno się opierać na całości obrazu klinicznego oraz wynikach badań endoskopowych, radiologicznych i ocenie mikroskopowej. Parametry biochemiczne są jedynie elementem pomocniczym w diagnostyce, niemniej znajdują zastosowanie w monitorowaniu tych chorób. Odpowiednie postępowanie diagnostyczne pozwala na ustalenie rozpoznania i jest podstawą do podjęcia kompleksowego leczenia (ryc. 1).
Diagnostyka wrzodziejącego zapalenia jelita grubego
Badania laboratoryjne
W badaniach laboratoryjnych nie stwierdza się nieprawidłowości swoistych dla wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG). Wykonuje się je głównie w celu oceny aktywności choroby, powikłań oraz ewentualnych zaburzeń niedoborowych, jak również monitorowania działań niepożądanych stosowanego leczenia. Wstępne badania powinny obejmować oznaczenie pełnej morfologii krwi, białka C-reaktywnego (CRP – C-reactive protein), elektrolitów, ocenę czynności wątroby i nerek, stężenia żelaza, całkowitej zdolności wiązania żelaza (TIBC – total iron-binding capacity) oraz kalprotektyny w kale1,2. W okresie zaostrzenia choroby stwierdza się: zwiększone stężenie CRP, podwyższony odczyn Biernackiego (OB), leukocytozę oraz nadpłytkowość, które są wykładnikami stanu zapalnego. Ponadto mogą wystąpić: niedokrwistość, zaburzenia elektrolitowe, hipoalbuminemia oraz obniżone stężenia białka całkowitego.
Kalprotektyna należy do rodziny białek S100, występuje w ziarnistościach cytoplazmatycznych neutrofilów oraz monocytów i makrofagów. Białko to ma zdolność wiązania jonów wapnia i cynku, a także właściwości bakteriostatyczne oraz grzybobójcze. W przypadku aktywnego procesu zapalnego w jelitach kopromarker ten jest uwalniany z granulocytów obojętnochłonnych nacieku zapalnego błony śluzowej jelit. Zwiększone stężenie kalprotektyny w stolcu jest zatem dobrym markerem zapalenia, szczególnie okrężnicy, a jego zastosowanie w wykrywaniu NChZJ przedstawiono w tabeli 11,3,4.
U 50-80% pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego wykrywa się autoprzeciwciała przeciwko cytoplazmie neutrofilów (ANCA – antineutrophil cytoplasmic antibodies). Występują one także u ok. 15% krewnych pierwszego stopnia chorych na WZJG, ...
