Radiologia

Diagnostyka obrazowa kręgosłupa w praktyce lekarza POZ

dr n. med. Kamil Koszela

Klinika i Poliklinika Neuroortopedii i Neurologii, Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji im. prof. Eleonory Reicher w Warszawie

Adres do korespondencji:

dr n. med. Kamil Koszela

Klinika i Poliklinika Neuroortopedii i Neurologii,

Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji

ul. Spartańska 1, 02-637 Warszawa

  • Badania obrazowe wykorzystywane w diagnostyce obrazowej kręgosłupa
  • Rentgenogram jako podstawowe narzędzie w praktyce lekarza POZ i zakres zmian, które pozwala ocenić
  • Opis przypadków, w których na podstawie wyniku badania RTG ustalono przyczynę dolegliwości bólowych kręgosłupa

Zespół bólowy kręgosłupa dotyka coraz młodszą i większą grupę pacjentów. W celu precyzyjnego określenia przyczyny dolegliwości niezbędne jest wykonanie poza badaniem klinicznym badania obrazowego kręgosłupa pod postacią rentgenogramu (RTG), tomografii komputerowej (TK) lub rezonansu magnetycznego (MR). Przed rozpoczęciem terapii kluczowe jest ustalenie przyczyny powodującej szereg objawów ze strony kręgosłupa. Zmiany te mogą obejmować różne struktury anatomiczne, m.in.: kanał kręgowy, krążek międzykręgowy, stawy międzywyrostkowe, mięśnie, powięź oraz więzadła. Do oceny tych struktur wykorzystywane są różne badania.

RTG kręgosłupa

Podstawową metodą służącą do oceny narządu ruchu jest badanie rentgenowskie, które należy wykonać w minimum dwóch projekcjach: AP (anterior/posterior) – przód/tył oraz bocznej. U wielu pacjentów z zespołem bólowym kręgosłupa zastosowanie tej techniki w zupełności wystarcza, ponieważ pozwala ona ocenić:

  • zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa (tzw. spondylozę), które mogą występować pod postacią różnych objawów radiologicznych: osteofitów na przednich/tylnych krawędziach trzonów, zmniejszonej wysokości międzykręgowej, sklerotyzacji chrzęstnych płytek granicznych lub zmian zwyrodnieniowych w stawach międzywyrostkowych (tzw. spondyloartrozy)
  • zmiany przeciążeniowe w przebiegu np. zespołu bólowego o charakterze mięśniowym; kluczową cechą radiologiczną jest zaburzenie krzywizn kręgosłupa, np. zniesienie fizjologicznej lordozy szyjnej lub lędźwiowej
  • podstawowe zmiany o charakterze urazowym
  • zaburzenia balansu strzałkowego
  • deformacje kręgosłupa, np. skoliozę, szczególnie u dzieci jako badanie przesiewowe
  • kręgosłup w ramach kontroli pooperacyjnej lub jako monitoring procesu terapeutycznego.

Rentgenodiagnostyka jest podstawowym narzędziem diagnostycznym dla lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Badanie to wykorzystuje promieniowanie jonizujące, zatem potencjalnie szkodliwe. Należy wziąć pod uwagę, że większość badań jest wykonywana za pomocą aparatów cyfrowych. W tym przypadku dawka promieniowania jonizującego jest niewielka w przeciwieństwie do badania metodą tomografii komputerowej. Istotną zaletą badań RTG jest możliwość taniego i szybkiego ich wykonania, co pozwala na wstępne potwierdzenie pierwotnie zakładanej diagnozy. Ze względu na technikę wykonywania badanie RTG nie wywołuje reakcji stresowych u pacjentów związanych np. z klaustrofobią, co zdarza się w przypadku rezonansu magnetycznego.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Opis przypadku 1 (ryc. 1-2)

Pacjent, lat 26, po urazie odcinka szyjnego kręgosłupa w przebiegu zdarzenia drogowego (wypadek komunikacyjny). Zgłaszał dolegliwości bólowe kręgosłupa szyjnego z promieniowaniem do kończyny [...]

Opis przypadku 2 (ryc. 3-6)

Pacjentka, lat 35, od lat pracuje jako fryzjerka. Zgłaszała dolegliwości bólowe odcinka szyjnego kręgosłupa z promieniowaniem do potylicy, okresowo zawroty głowy oraz [...]

Opis przypadku 3 (ryc. 7-9)

Pacjent, lat 86, zgłasza dolegliwości bólowe odcinka szyjnego z promieniowaniem bólu do rąk oraz parestezjami. W badaniu klinicznym stwierdzono: osłabienie czucia w zakresie ręki [...]

Opis przypadku 4 (ryc. 10-11)

Pacjent, lat 38, pracownik biurowy, siedzący po 7-8 godzin dziennie przez minimum 5 dni w tygodniu. Nie uprawia sportu. Zgłasza dolegliwości bólowe [...]

Opis przypadku 5 (ryc. 12-13)

Pacjentka, lat 63, pracownik biurowy od wielu lat. Zgłasza miejscowe dolegliwości bólowe odcinka lędźwiowo-krzyżowego. W badaniu klinicznym stwierdzono: wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych, [...]

Opis przypadku 6 (ryc. 14-15)

Pacjentka, lat 67. Zgłasza dolegliwości bólowe między łopatkami z okresowym promieniowaniem do klatki piersiowej, szczególnie po stronie lewej. Ból o charakterze neuralgii międzyżebrowej. [...]

Podsumowanie

Rentgenodiagnostyka pokazuje szereg podstawowych patologii, z którymi chory zgłasza się do lekarza POZ. Dzięki niej można wdrożyć szybką i skuteczną terapię. Najczęstszą przyczyną [...]

Do góry