Rosnące wyzwania związane z demograficznym starzeniem się społeczeństwa powodują, że coraz wnikliwiej poszukuje się czynników odpowiedzialnych za tzw. pomyślne (successful aging) i niepomyślne (unsuccessful aging) starzenie się. Za pomyślne uważa się starzenie wolne od patologii, o minimalnych deficytach fizjologicznych, psychologicznych i społecznych oraz kształtowane dodatkowo przez pozytywne uwarunkowania zewnętrzne. Natomiast starzenie się niepomyślne jest związane z nakładaniem się schorzeń przewlekłych i spadkiem funkcji narządowych prowadzącym do niesprawności, uzależnienia od osób trzecich oraz przedwczesnej śmierci.

Jednym z wykładników starzenia niepomyślnego jest zespół kruchości (frailty syndrome), nazywany też w polskim piśmiennictwie zespołem słabości lub wyczerpania rezerw. Określenia tego zaczęto używać na opisanie tej części starszych pacjentów, która jest najwrażliwsza na wszelkie zmiany zachodzące w organizmie i niekorzystne oddziaływanie środowiska zewnętrznego, a tym samym najbardziej narażona na powikłania chorób oraz działania niepożądane terapii medycznej. Zespół kruchości nie jest prostą konsekwencją starzenia się. Jeśliby przyjąć taką koncepcję, typowe dla kruchości zmiany patofizjologiczne powinniśmy obserwować u wszystkich starszych pacjentów, jedynie czas ich wystąpienia mógłby być różny. Jak natomiast pokazują badania epidemiologiczne, nawet u 85-latków fenotypowy obraz kruchości rozwinie się w 30-40% przypadków, a więc ponad połowa badanych nigdy nie ujawni tych zaburzeń. Zespołu kruchości nie należy utożsamiać z niesprawnością życiową, zdefiniowaną jako upośledzenie w wykonywaniu czynności dnia codziennego (ADL – activities of daily living), czy wielochorobowością, czyli współwystępowaniem schorzeń przewlekłych. Jedynie do pewnego stopnia są to pojęcia ze sobą powiązane. Zespół kruchości jest jednak jednym z głównych czynników ryzyka wystąpienia niesprawności fizycznej i psychicznej pacjentów, ich hospitalizacji i zwiększonej śmiertelności.

Definicja zespołu kruchości

Ogólnie przyjętą koncepcją patofizjologiczną zespołu kruchości jest „wyczerpanie rezerw fizjologicznych organizmu i niemożność utrzymania homeostazy w odpowiedzi na stresogenne bodźce ze środowiska”1. Zakłada się przy tym, że zachowanie homeostazy...