Gastroenterologia

Biegunka – kiedy powinna niepokoić?
Najważniejsze przyczyny i wskazówki dotyczące postępowania

lek. Weronika Walęcik-Kot

Oddział Chorób Wewnętrznych i Gastroenterologii, Mazowiecki Szpital Bródnowski w Warszawie

Adres do korespondencji:

lek. Weronika Walęcik-Kot

Oddział Chorób Wewnętrznych i Gastroenterologii,

Mazowiecki Szpital Bródnowski

ul. Kondratowicza 8, 03-242 Warszawa

  • Objawy alarmowe towarzyszące biegunce i kryteria rozpoznania
  • Leki, których stosowanie może wywołać biegunkę nieinfekcyjną
  • Błędy popełniane w czasie diagnostyki i leczenia biegunki

Biegunka jest często spotykanym problemem klinicznym. Zawsze należy dążyć do ustalenia etiologii biegunki przewlekłej, wykorzystując do tego celu starannie zebrany wywiad i badanie lekarskie oraz badania dodatkowe krwi i stolca. Obecność objawów alarmowych, tj. utraty masy ciała, krwawienia do przewodu pokarmowego, nieprawidłowości w badaniu przedmiotowym lub w badaniach laboratoryjnych, wskazuje na konieczność pilnej diagnostyki.

W przypadku biegunki ostrej najczęściej mamy do czynienia z zatruciem pokarmowym – infekcją bakteryjną lub spożyciem toksyn bakteryjnych. Jeżeli mamy do czynienia z biegunką przewlekłą, należy przede wszystkim różnicować pomiędzy biegunką czynnościową, chorobami zapalnymi jelit oraz nowotworowymi. Nie należy jednak zapominać o celiakii, mikroskopowym zapaleniu jelit czy biegunce zależnej od zaburzeń wchłaniania kwasów żółciowych (BAD – bile-acid diarrhoea).

W artykule wspomniane będą też rzadsze przyczyny biegunki oraz najczęściej popełniane błędy w postępowaniu z pacjentem, u którego występuje to zaburzenie. Z uwagi na szeroki zakres tematu postępowanie będzie omówione jedynie w najczęstszych jednostkach chorobowych.

Artykuł ma na celu przedstawienie praktycznych wskazówek postępowania z pacjentem z biegunką. Po wytyczne i algorytmy postępowania odsyłam do wytycznych brytyjskich1 oraz amerykańskich (dotyczą postaci biegunkowej zespołu jelita drażliwego)2.

Według definicji biegunka to „stan, w którym pacjent oddaje stolce o zbyt luźnej konsystencji (płynne lub półpłynne; typu 6-7 według bristolskiej skali uformowania stolca), z większą częstotliwością (≥3/24 h) lub w zwiększonej ilości (>200 ml/24 h)”3 (tab. 1). Biegunka ostra trwa do 14 dni, biegunka przewlekła – co najmniej 30 dni. 

Najczęstsze przyczyny biegunki ostrej i postępowanie w jej przebiegu

W przypadku biegunki ostrej należy zawsze brać pod uwagę możliwość zatrucia lub biegunki poantybiotykowej. Wywiad powinien uwzględniać pytania o spożywane ostatnio pokarmy, ich pochodzenie, świeżość, a także odbyte niedawno podróże i przyjmowane leki.

Biegunka ostra ma zwykle charakter samoograniczający się i nie wymaga diagnostyki mikrobiologicznej. Ustalenie czynnika etiologicznego obowiązuje w przypadku biegunki krwistej i z towarzyszącą gorączką.

Postępowaniem z wyboru w przypadku biegunki ostrej o ciężkim przebiegu towarzyszącej podróży jest zastosowanie pojedynczej dawki azytromycyny. W biegunce o lżejszym przebiegu zaleca się oszczędzający tryb życia, lekkostrawną dietę, nawodnienie i l...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Najczęstsze przyczyny biegunki przewlekłej i postępowanie w jej przebiegu

Mając do czynienia z pacjentem z biegunką przewlekłą, należy w pierwszej kolejności zidentyfikować obecność objawów alarmowych (tab. 3). Jeżeli występują, trzeba dążyć do endoskopowej [...]

Rzadkie przyczyny

Należy pamiętać, że biegunka może być elementem obrazu klinicznego chorego z guzem neuroendokrynnym czy rakiem przytarczyc. Jeżeli wysuwamy takie podejrzenie, pomocne jest [...]

Błędy do uniknięcia w diagnostyce i leczeniu

W związku z wymienionymi przyczynami przewlekłej biegunki chciałabym podkreślić najczęstsze błędy w przypadku jej diagnostyki i leczenia, a są nimi:

Podsumowanie

Przewlekła biegunka jest często spotykanym problemem klinicznym, który wpływa negatywnie na jakość życia pacjenta. W celu zaplanowania odpowiedniej diagnostyki należy zacząć od [...]

Do góry