1,8-cyneol w wirusowym zapaleniu oskrzeli

W wieloośrodkowym badaniu klinicznym z podwójnie ślepą próbą, kontrolowanym placebo, przeprowadzonym wśród pacjentów (n = 242) w wieku 18-70 lat z ostrym zapaleniem oskrzeli po 4 dniach stosowania 1,8-cyneolu (200 mg/24 h) zauważono znaczną poprawę wyniku sumarycznego wskaźnika zapalenia oskrzeli w odniesieniu do grupy placebo (p = 0,0383). 1,8-cyneol istotnie ograniczył częstotliwość napadów kaszlu produktywnego (p = 0,0001). Pacjent szybciej odczuwał ulgę niż w przypadku stosowania placebo98. Warto dodać, że uporczywy kaszel jest głównym kryterium diagnostycznym ostrego zapalenia oskrzeli, a zatem redukcja jego napadów jest dobrym wskaźnikiem skuteczności terapii. Zmniejszenie napadów kaszlu pod wpływem stosowania 1,8-cyneolu było możliwe dzięki ograniczeniu stanu zapalnego oraz stymulacji klirensu śluzówkowo-rzęskowego98.

1,8-cyneol w astmie i POChP

Przewlekłe choroby dróg oddechowych związane z procesem zapalnym tylko częściowo bywają opanowywane za pomocą standardowych leków wziewnych. Znane są wyniki randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych, które sugerują, że systematyczne stosowanie 1,8-cyneolu może być przydatne w kontroli procesów zapalnych leżących u podstaw zaostrzeń astmy i POChP.

W randomizowanym, kontrolowanym placebo badaniu z podwójnie ślepą próbą dotyczącym ciężkiej steroidoopornej astmy uczestnicy w średnim wieku ok. 57 lat otrzymywali średnią dzienną dawkę prednizolonu ok. 11 mg (zakres 5-24 mg) oraz 1,8-cyneol (3 × 200 mg/24 h)38. Dodatkowo przez cały czas trwania badania przyjmowali ustalone dawki wziewnych GKS, wziewnych β2-mimetyków o długim działaniu (LABA – long-acting β2-agonists), wziewnych leków antycholinergicznych i teofilinę. Ponadto doraźnie, w celu opanowania napadu duszności, mogli stosować wziewne krótko działające β-mimetyki (SABA – short-acting β-agonists). Badanie prowadzono przez 12 tygodni, wizyty kontrolne odbywały się co 3 tygodnie. O ile objawy astmy utrzymywały się na stabilnym poziomie, dawkę prednizolonu p.o. redukowano o 2,5 mg, jeśli dawka początkowa wynosiła <20 mg, i o 5 mg, jeśli przyjmowano ≥20 mg. Leczenie 1,8-cyneolem pozwoliło na zmniejszenie średnio o 3,75 mg (36%) dziennej dawki prednizolonu w porównaniu z placebo średnio o 0,91 mg (7%) – udokumentowano istotne statystycznie (p = 0,006) działanie ograniczające stosowanie GKS. Warto podkreślić, że 1,8-cyneol wykazywał lepszą skuteczność niż budezonid – silny GKS o działaniu przeciwalergicznym i przeciwzapalnym. Co więcej, redukcja doustnych GKS nie spowodowała znacznego wzrostu użycia inhalatora z β2-mimetykiem. Badanie potwierdziło sugerowany wcześniej synergizm działania GKS z 1,8-cyneolem. Długotrwała terapia ogólnoustrojowa 1,8-cyneolem ma znaczący wpływ na oszczędzanie steroidów w astmie steroidozależnej. Był to pierwszy dowód sugerujący działanie przeciwzapalne monoterpenu 1,8-cyneolu w astmie i powód jego stosowania jako środka mukoaktywnego w chorobach górnych i dolnych dróg oddechowych38.

W badaniu z randomizacją, z podwójnie ślepą próbą, kontrolowanym placebo pacjenci z astmą byli obserwowani przez 6 miesięcy40. 1,8-cyneol był stosowany oprócz standardowej terapii. Przyjmowanie go spowodowało statystycznie znaczącą poprawę w zakresie nasilonej pierwszosekundowej objętości wydechowej (FEV1 – forced expiratory volume in one second) (p = 0,0398); średni wzrost FEV1 wyniósł 0,31 l w grupie przyjmującej 1,8-cyneol i 0,20 l w grupie placebo. Odnotowano ponadto znaczne ograniczenie nocnych objawów astmy w grupie leczonej 1,8-cyneolem w porównaniu z placebo (3,1 vs 5,2) (p = 0,0325). Ogólne samopoczucie pacjentów leczonych 1,8-cyneolem było znacznie lepsze niż otrzymujących placebo, co potwierdza punktacja uzyskana na podstawie kwestionariusza jakości życia w astmie (AQLQ – Asthma Quality of Life Questionnaire) (odpowiednio 5,2 vs 2,6) (p = 0,0475). Po 6 miesiącach leczenia 1,8-cyneolem pacjenci mieli znacznie zwiększoną (p = 0,0226) natężoną pojemność życiową (FVC – forced vital capacity) o 0,29 l; dla porównania: w grupie placebo zmiana wynosiła 0,16 l. W porównaniu z grupą placebo odnotowano także zmniejszoną intensywność kaszlu i liczbę napadów duszności zarówno w spoczynku, jak i podczas ćwiczeń. Uważa się, że było to spowodowane przeciwzapalnym i rozszerzającym oskrzela działaniem 1,8-cyneolu, które pozwala uzyskać redukcję liczby zaostrzeń i poprawia kontrolę astmy40.

W wieloośrodkowym badaniu klinicznym z podwójnie ślepą próbą, kontrolowanym placebo 242 pacjentów ze stabilną postacią POChP losowo przydzielano do grupy leczonej 1,8-cyneolem (200 mg) lub placebo, podawanymi 3 razy dziennie jako terapia skojarzona przez 6 miesięcy w okresie zimowym39. Co miesiąc badani przychodzili na wizyty kontrolne, prowadzili dziennik pacjenta oraz wykonywano u nich testy spirometryczne na początku oraz po 3 i 6 miesiącach leczenia. Wyniki tego badania dowiodły, że 1,8-cyneol stosowany jednocześnie ze standardową terapią POChP spowodował istotny spadek częstotliwości, czasu trwania oraz nasilenia zaostrzeń. Liczba pacjentów z zaostrzeniami w okresie leczenia w grupie stosującej 1,8-cyneol wynosiła 31 (28,2%), natomiast w grupie placebo 50 (45,5%). Znacznemu ograniczeniu uległy napady zaostrzeń w spoczynku, ale nie odnotowano redukcji zaostrzeń powysiłkowych. Jakość życia pacjentów z POChP poprawiła się (całkowity wynik St. George’s Respiratory Questionnaire [SGRQ] wyniósł –9,1 po leczeniu 1,8-cyneolem oraz –4,1 po leczeniu placebo), ale nie osiągnięto istotności statystycznej (p = 0,063). Profil działań niepożądanych w obydwu grupach był porównywalny, co wskazuje na dobrą tolerancję 1,8-cyneolu. Badanie dowodzi, że 1,8-cyneol poprzez ingerencję w patofizjologię zapalenia błony śluzowej dróg oddechowych jest aktywnym regulatorem zapalenia w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, a dodanie go do standardowej terapii w celu kontroli zaostrzeń POChP może być skuteczną strategią terapeutyczną39.

Podsumowanie

Dotychczasowy stan wiedzy oraz wyniki badań klinicznych wyraźnie wskazują, że czysty 1,8-cyneol, choć został sklasyfikowany jako lek wykrztuśny, wykazuje dużo szerszy zakres oddziaływań, a jego podstawowy mechanizm działania jest odmienny od pozostałych leków zarejestrowanych w tej grupie. Jego główne zalety to: kompleksowe działanie przeciwzapalne, sekretolityczne, mukoaktywne, antyseptyczne, przeciwdrobnoustrojowe (przenika biofilm bakterii) oraz stosunkowo niewielka liczba działań niepożądanych, jak również brak istotnych klinicznie interakcji. 1,8-cyneol może być stosowany jako element tzw. strategii czujnego wyczekiwania we wczesnym, objawowym leczeniu stanów zapalnych górnych i dolnych dróg oddechowych (w przeziębieniu, zapaleniu oskrzeli, zapaleniu zatok). Ponadto może być przydatny w leczeniu objawowym chorób przewlekłych (astma, POChP) oraz w zapobieganiu ich progresji do cięższych postaci. Odkryty w ostatnich latach potencjał 1,8-cyneolu do zwiększania skuteczności wziewnie podawanych steroidów w POChP czy astmie niewątpliwie wymaga dalszych badań molekularnych i klinicznych w celu wyjaśnienia istoty tych ważnych wzajemnych oddziaływań pomiędzy molekułami.

                                  

Artykuł z grantu edukacyjnego firmy Klosterfrau

Small kf logo 4c mcm opt

Do góry