Temat numeru
Domowe leczenie tlenem w przewlekłej niewydolności oddechowej
dr n. med. i n. o zdr. Michał Zieliński
dr n. med. Izabela Zielińska-Leś
- Podstawy patofizjologii i epidemiologii niewydolności oddechowej ze szczególnym uwzględnieniem jej przewlekłej postaci
- Potencjalne mechanizmy terapeutycznej tlenoterapii i wynikające z nich wskazania do stosowania DLT
- Formy i postaci tlenoterapii
- Kryteria włączenia do leczenia, w tym kryteria refundacji tlenoterapii przez Narodowy Fundusz Zdrowia
Domowe leczenie tlenem (DLT) jest formą przewlekłej farmakoterapii skierowaną do pacjentów z przewlekłą niewydolnością oddechową. Stanowi jedną z najważniejszych form terapii pacjentów z przewlekłymi chorobami układu oddechowego, zwłaszcza w ich schyłkowym okresie. Wśród polskich chorych z tym schorzeniem stosujących DLT przeważają osoby, u których niewydolność oddechowa rozwinęła się na tle przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Pacjenci ci stanowią przeszło 80% ogółu leczonych. W dalszej kolejności DLT stosują pacjenci z samoistnym włóknieniem płuc, kifoskoliozą oraz ze zmianami pogruźliczymi. Pozostałe jednostki chorobowe stanowią przyczynę około 4% przypadków przewlekłej niewydolności oddechowej wymagającej DLT1.
Niewydolność oddechowa to patologiczny stan, w którym organizm nie jest w stanie utrzymać wystarczającej wymiany gazowej pomiędzy powietrzem atmosferycznym a tkankami. Rozpoznać ją można w badaniu gazometrycznym poprzez obecność obniżonego ciśnienia parcjalnego tlenu (pO2) (hipoksji) lub podwyższonego stężenia parcjalnego dwutlenku węgla (pCO2) (hiperkapnii)2.
Klasyfikacja niewydolności oddechowej i patofizjologia
Niewydolność oddechowa może zostać sklasyfikowana według szeregu kryteriów. Podstawowy podział wyróżnia postać ostrą pojawiającą się nagle i o dużym potencjale do ustąpienia, która nie będzie szerzej omawiana, oraz postać przewlekłą, która rozwija się długotrwale i w większości przypadków nie jest odwracalna. Na podstawie badania gazometrycznego można wyróżnić niewydolność oddechową hipoksemiczną, określaną również jako częściową lub typu I. W tym typie ciśnienie parcjalne tlenu nie przekracza 60 mmHg i nie występuje hiperkapnia. Drugi typ stanowi niewydolność oddechowa hiperkapniczna, całkowita, typu II, w której hipoksemii towarzyszy hiperkapnia definiowana jako ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla o wartości co najmniej 45 mmHg. Inny podział ze względu na patofizjologię wyróżnia niewydolność oddechową powstałą w wyniku zaburzenia stosunku wentylacji do perfuzji płuc, obecności przecieku krwi, upośledzenia dyfuzji i zmniejszenia ciśnienia parcjalnego tlenu w mieszaninie oddechowej.
