Zespół bólowy kręgosłupa jest jedną z częstszych przyczyn poszukiwania pomocy lekarskiej przez pacjentów. Według World Health Organization (WHO) częstość występowania oraz rozpowszechnienie bólu kręgosłupa są w przybliżeniu równomierne na całym świecie. Ból kręgosłupa jest jedną z głównych przyczyn niezdolności do pracy oraz niepełnosprawności¹. Z tego powodu stanowi znaczne obciążenie dla systemów opieki zdrowotnej. W badaniach populacyjnych wykazano, że szczyt występowania zespołów bólowych kręgosłupa, które skłaniają chorych do poszukiwania pomocy lekarskiej, występuje między 49 a 59 r.ż.² Warto jednak podkreślić, że wiek ten obniża się ze względu na szybko postępującą zmianę stylu życia, ograniczenie aktywności fizycznej oraz narastające obciążenie kręgosłupa związane ze światową epidemią otyłości. Zależnie od czasu trwania możemy wyróżnić:

• ból ostry trwający do 4 tygodni
• ból podostry trwający do 12 tygodni (występujący u około 10% chorych)
• przewlekły zespół bólowy, w którym objawy utrzymują się powyżej 12 tygodni (5% przypadków)³.

Warto podkreślić, że u około 85% chorych diagnozowanych z powodu bólu kręgosłupa nie można ustalić precyzyjnego rozpoznania. U znakomitej większości (nawet około 90%⁴) zespół bólowy mija w ciągu pierwszego miesiąca po włączeniu właściwego leczenia zachowawczego, tj. farmakoterapii oraz odciążenia kręgosłupa. Podobną skuteczność leczenia zachowawczego odnotowuje się również u pacjentów z rwą w przebiegu dyskopatii.

Obraz kliniczny

Przy podejrzeniu zespołu bólowego w przebiegu dyskopatii ważny jest wywiad zebrany od pacjenta. Warto zwrócić szczególną uwagę na początek oraz charakter dolegliwości. W przypadku podejrzenia dyskopatii ból ma zazwyczaj nagły początek poprzedzony najczęściej (choć nie jest to warunek konieczny) przeciążeniem kręgosłupa. Zwykle takie przeciążenie jest wynikiem ruchów skrętnych, podnoszenia ciężarów, znacznego wysiłku fizycznego lub upadku. W niektórych przypadkach po przeciążeniu następuje okres ograniczonych, miejscowych dolegliwości bólowych o miernym nasileniu, a dopiero po kilku lub kilkunastu dniach dochodzi do znacznego pogorszenia objawów. Nierzadko przeciążenie jest związane z ćwiczeniami fizycznymi lub zabiegami fizjoterapeutycznymi, dlatego w ostrym zespole bólowym, poza masażami rozluźniającymi, terapia manualna nie jest zalecana. Ból związany ze zmianami dyskopatycznymi, zwany inaczej rwą kulszową lub udową, ma charakter korzeniowy, co oznacza, że propaguje on w obrębie kończyny dolnej zgodnie z reprezentacją dermatomową, najczęściej po jednej stronie, choć w przypadkach masywnych wypuklin dolegliwości mogą być symetryczne i obejmować więcej niż jeden korzeń. Dolegliwości bólowe zmniejszają się podczas leżenia, a nasilają w trakcie chodzenia oraz aktywności ruchowej. Często występuje także tzw. objaw kaszlowy, który polega na nasileniu dolegliwości w trakcie kaszlu lub uruchamiania tłoczni brzusznej.