Psychiatria

Zaburzenie osobowości borderline

dr hab. n. o zdr. Monika Talarowska, prof. UŁ

Instytut Psychologii, Uniwersytet Łódzki

Adres do korespondencji:

dr hab. n. o zdr. Monika Talarowska, prof. UŁ

Instytut Psychologii, Uniwersytet Łódzki

al. R. Scheiblerów 2, 91-128 Łódź

e-mail: talarowskamonika@wp.pl

  • Zaburzenie osobowości borderline uznaje się za charakterystyczne dla naszych czasów ze względu na wzrastające rozpowszechnienie, wysokie ryzyko prób samobójczych i udane samobójstwa oraz częste współwystępowanie symptomów innych zmian
  • W artykule przybliżono etiologię, charakterystykę objawów i możliwości udzielania pomocy osobom z tym zaburzeniem
  • Przedstawiono również nowe spojrzenie na diagnozę zaburzeń osobowości wprowadzone w ICD-11

Bliskie relacje przywiązania są rdzeniem, wokół którego toczy się życie danej osoby – nie tylko w okresie niemowlęcym i wczesnym dzieciństwie, lecz również w okresie dojrzewania, życiu dorosłym i na starość

– John Bowlby (1980)

                                      

Z powodu wzrastającego rozpowszechnienia, wysokiego ryzyka prób samobójczych i liczby udanych samobójstw, a także częstego współwystępowania symptomów innych zmian zaburzenie osobowości borderline (BPD – borderline personality disorder) zyskuje miano osobowości naszych czasów1.

Ze względu na jego rozwojowy charakter opieka terapeutyczna nad pacjentami z tej grupy ma długotrwały charakter i wymaga skoordynowania wielopłaszczyznowych działań, co z kolei generuje znaczne koszty czasowe, finansowe i społeczne. Specyfika objawów BPD jest również powiązana ze zwiększoną w porównaniu z populacją ogólną śmiertelnością, najczęściej na skutek podejmowanych prób samobójczych oraz aktów samookaleczeń2.

Klasyfikacja Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 5 (DSM-5) włącza BPD do tzw. wiązki B (cluster B) zaburzeń osobowości (wraz z narcystycznymi, histrionicznymi i antyspołecznymi zaburzeniami osobowości), których wspólnym przejawem jest nadmierna emocjonalność, teatralność i brak stabilności zachowania3. Kryteria wymieniane w DSM-5 wskazują na dwojaką (strukturalną i funkcjonalną) naturę symptomów BPD: z jednej strony zaburzenie ujawnia się w patologicznych cechach osobowości, z drugiej – w upośledzeniu jej funkcjonowania4.

Współcześnie zaburzenia osobowości typu borderline są rozpoznawane częściej, niż miałoby to miejsce w porównaniu z latami wcześniejszymi. Szacuje się, że w populacji ogólnej zaburzenia osobowości z pogranicza występują z częstością 1,6%, przy rozpowszechnieniu w ciągu całego życia na poziomie 5,9%5. W grupie pacjentów leczonych z powodów psychiatrycznych współwystępowanie osobowości typu border­line może dotyczyć nawet 20-30% chorych. W psychiatrii ambulatoryjnej rozpowszechnienie BPD oszacowano na 11%, a w psychiatrii całodobowej na 20%. Nie stwierdza się istotnej różnicy w częstości występowania zaburzeń osobowości typu borderline między kobietami i mężczyznami w populacji ogólnej. Niemniej w warunkach klinicznych stosunek kobiet do mężczyzn wynosi 3 : 16.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Zaburzenia osobowości borderline w systemach klasyfikacyjnych

Zaburzenia osobowości we współczesnym ujęciu psychiatrycznym są rozpatrywane najczęściej przez pryzmat dwóch obowiązujących klasyfikacji: International Classification of Diseases 10th Revision (ICD-10) stworzonej [...]

Czym są zaburzenia osobowości borderline?

Pojęcie „zaburzenia borderline” (zaburzenia z pogranicza, graniczne, pograniczne) do literatury psychiatrycznej i psychoanalizy wprowadził pod koniec lat 30. XX wieku William Stern. Wykorzystywano [...]

Pacjent z cechami osobowości borderline – jak funkcjonuje?

Upośledzenie w funkcjonowaniu osobowości jest obserwowane głównie w obszarze funkcjonowania „ja”: osoby z BPD nie mają spójnego, zintegrowanego pojęcia „ja”, wskutek czego niestabilne pozostają [...]

Pacjenci z zaburzeniami osobowości borderline – możliwości pomocy

Ze względu na to, że świadomość występowania objawów BPD w powszechnym odbiorze wzrasta, a pacjenci z tym rozpoznaniem coraz częściej oczekują specjalistycznej porady, istotne [...]

Do góry