ŚWIĄTECZNA DARMOWA DOSTAWA od 20 grudnia do 8 stycznia! Zamówienia złożone w tym okresie wyślemy od 2 stycznia 2025. Sprawdź >
Psychiatria
Zaburzenie osobowości borderline
dr hab. n. o zdr. Monika Talarowska, prof. UŁ
- Zaburzenie osobowości borderline uznaje się za charakterystyczne dla naszych czasów ze względu na wzrastające rozpowszechnienie, wysokie ryzyko prób samobójczych i udane samobójstwa oraz częste współwystępowanie symptomów innych zmian
- W artykule przybliżono etiologię, charakterystykę objawów i możliwości udzielania pomocy osobom z tym zaburzeniem
- Przedstawiono również nowe spojrzenie na diagnozę zaburzeń osobowości wprowadzone w ICD-11
Bliskie relacje przywiązania są rdzeniem, wokół którego toczy się życie danej osoby – nie tylko w okresie niemowlęcym i wczesnym dzieciństwie, lecz również w okresie dojrzewania, życiu dorosłym i na starość
– John Bowlby (1980)
Z powodu wzrastającego rozpowszechnienia, wysokiego ryzyka prób samobójczych i liczby udanych samobójstw, a także częstego współwystępowania symptomów innych zmian zaburzenie osobowości borderline (BPD – borderline personality disorder) zyskuje miano osobowości naszych czasów1.
Ze względu na jego rozwojowy charakter opieka terapeutyczna nad pacjentami z tej grupy ma długotrwały charakter i wymaga skoordynowania wielopłaszczyznowych działań, co z kolei generuje znaczne koszty czasowe, finansowe i społeczne. Specyfika objawów BPD jest również powiązana ze zwiększoną w porównaniu z populacją ogólną śmiertelnością, najczęściej na skutek podejmowanych prób samobójczych oraz aktów samookaleczeń2.
Klasyfikacja Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 5 (DSM-5) włącza BPD do tzw. wiązki B (cluster B) zaburzeń osobowości (wraz z narcystycznymi, histrionicznymi i antyspołecznymi zaburzeniami osobowości), których wspólnym przejawem jest nadmierna emocjonalność, teatralność i brak stabilności zachowania3. Kryteria wymieniane w DSM-5 wskazują na dwojaką (strukturalną i funkcjonalną) naturę symptomów BPD: z jednej strony zaburzenie ujawnia się w patologicznych cechach osobowości, z drugiej – w upośledzeniu jej funkcjonowania4.
Współcześnie zaburzenia osobowości typu borderline są rozpoznawane częściej, niż miałoby to miejsce w porównaniu z latami wcześniejszymi. Szacuje się, że w populacji ogólnej zaburzenia osobowości z pogranicza występują z częstością 1,6%, przy rozpowszechnieniu w ciągu całego życia na poziomie 5,9%5. W grupie pacjentów leczonych z powodów psychiatrycznych współwystępowanie osobowości typu borderline może dotyczyć nawet 20-30% chorych. W psychiatrii ambulatoryjnej rozpowszechnienie BPD oszacowano na 11%, a w psychiatrii całodobowej na 20%. Nie stwierdza się istotnej różnicy w częstości występowania zaburzeń osobowości typu borderline między kobietami i mężczyznami w populacji ogólnej. Niemniej w warunkach klinicznych stosunek kobiet do mężczyzn wynosi 3 : 16.