Neurologia

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – szybkie postępowanie

dr n. med. Katarzyna Kępczyńska

Klinika Neurologii, Wydział Lekarsko-Stomatologiczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Szpital Bielański w Warszawie

Adres do korespondencji:

dr n. med. Katarzyna Kępczyńska

Klinika Neurologii, Wydział Lekarsko-Stomatologiczny,

Warszawski Uniwersytet Medyczny

ul. Cegłowska 80, 01-809 Warszawa

e-mail: kkepczynska@wum.edu.pl

tel./faks: 22 56 90 207

  • Typowe objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i badania wykorzystywane w diagnostyce
  • Cechy charakterystyczne płynu mózgowo-rdzeniowego wskazujące na etiologię zapalenia
  • Leczenie empiryczne i celowane stosowane zależnie od źródła choroby

Ostre zakażenia ośrodkowego układu nerwowego (OUN) należą do stanów nagłych. Rozpoznanie oraz dalsze właściwe pokierowanie chorego są bardzo ważne, ponieważ brak interwencji oraz błędne decyzje diagnostyczno-terapeutyczne prowadzą do szerzenia się infekcji w obrębie mózgu (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych), skutkując tym samym nieodwracalnymi powikłaniami.

Zapalenie opon mózgowych jest najczęstszą formą neuroinfekcji, to proces zapalny obejmujący oponę miękką i pajęczą oraz przestrzeń podpajęczynówkową. Może zostać wywołane różnymi czynnikami zakaźnymi, do których należą: bakterie, wirusy, pasożyty lub grzyby1. Spośród wielu czynników etiologicznych najczęstszym problemem epidemiologicznym są bakterie. W typowych przypadkach obok silnego bólu głowy obserwujemy u pacjenta: nudności oraz wymioty, gorączkę, dreszcze, nadwrażliwość na światło oraz dodatnie objawy oponowe2. Pacjent z podejrzeniem neuroinfekcji powinien jak najszybciej otrzymać fachową opiekę medyczną.

Etiologia

Infekcje bakteryjne stanowią ponad połowę wszystkich przypadków zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych. Najczęstszą przyczyną ostrych, ropnych zapaleń są następujące bakterie1,3:

  • Streptococcus pneumoniae (50% zakażeń)
  • Neisseria meningitidis (25% zakażeń)
  • Haemophilus influenzae typu b
  • Listeria monocytogenes
  • inne paciorkowce hemolizujące z grupy B: Streptococcus agalactiae.

Kolejną grupą patogenów odpowiedzialnych za neuroinfekcje są wirusy. Najczęstszymi przyczynami wirusowych zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych są:

  • enterowirusy (Coxsackie i ECHO [enteric cytopathogenic human orphan viruses])
  • wirus opryszczki pospolitej (HSV – herpes simplex virus)
  • wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV – varicella zoster virus)
  • wirus Ebsteina-Barr (EBV – Epstein-Barr virus)
  • wirus cytomegalii (CMV – cytomegalovirus).

Bakteryjne nieropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest wywoływane przez następujące bakterie2,3:

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Przebieg i obraz kliniczny

Przebieg zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych zależy w dużym stopniu od wczesnego rozpoznania oraz włączenia właściwej terapii przyczynowej i przeciwobrzękowej. W przypadkach nieleczonych lub zbyt późno [...]

Diagnostyka

Jak najszybsze ustalenie rozpoznania, a następnie odpowiednie postępowanie możliwe są dzięki sprawnie przeprowadzonej diagnostyce, która obejmuje1,3:

Leczenie

Wszyscy pacjenci, u których podejrzewa się lub rozpoznano zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, wymagają hospitalizacji. Już na podstawie objawów zaleca się włączenie antybiotyku o szerokim [...]

Podsumowanie

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych to poważna choroba. Infekcja OUN może się rozwinąć w ciągu kilku godzin. Standardowe postępowanie to jak najszybsze zdiagnozowanie choroby. [...]
Do góry