Okulistyka
Zapalenia spojówek w gabinecie lekarza rodzinnego
lek. Ewelina Trojacka1
dr hab. n. med. Justyna Izdebska1,2,3
- Charakterystyka zapaleń spojówek wirusowych, bakteryjnych i alergicznych: przyczyny, objawy i przebieg, metody postępowania terapeutycznego
- Zapalenie spojówek u osób noszących soczewki kontaktowe
- Algorytm badania przedmiotowego w gabinecie lekarza POZ i sytuacje, w których wskazana jest pilna konsultacja okulistyczna
Zapalenia spojówek są szeroko rozpowszechnionym problemem w populacji. Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych ostre zapalenie spojówek występuje u 6 mln osób rocznie, a 70% z nich szuka pomocy na oddziałach ratunkowych i w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej1,2. W Stanach Zjednoczonych zapalenia spojówek stanowią przedmiot 1% wszystkich porad lekarskich w podstawowej opiece zdrowotnej3.
Zapalenia spojówek to jedna z przyczyn tak zwanego czerwonego oka. W ich przypadku proces chorobowy obejmuje spojówkę gałkową, czyli cienką, przezroczystą błonę powlekającą ścianę gałki ocznej, oraz spojówkę powiekową, czyli błonę wyściełającą wnętrze powiek. Histologicznie spojówka składa się z nierogowaciejącego nabłonka, zrębu oraz tkanki limfatycznej związanej ze spojówką (CALT – conjunctiva-associated lymphoid tissue), z towarzyszącą bogatą siecią naczyń krwionośnych i limfatycznych. Obecność CALT oraz umiejscowienie spojówki warunkują jej funkcję ochronną dla gałki ocznej. CALT jest połączona systemem naczyń limfatycznych z węzłami chłonnymi okolicy przedusznej i podżuchwowej, co umożliwia rozwój odpowiedzi immunologicznej swoistej i wykształcenie pamięci immunologicznej, które odgrywają rolę w patogenezie niektórych zapaleń spojówki.
Prawidłowa spojówka jest kolonizowana przez grupę mikroorganizmów – bakterii, wirusów i grzybów, tworzących mikrobiom powierzchni oka4. Skład mikrobiomu powierzchni oka różni się ze względu na wiek, płeć, użytkowanie soczewek kontaktowych, towarzyszące choroby powierzchni oka i choroby ogólnoustrojowe bądź stosowane leki5,6. Obecność pewnych mikroorganizmów na powierzchni oka jest jednak stała i powtarzalna w populacji i została określona za pomocą metod analizy mikrobiologicznej oraz genetycznej6-13.
Mikrobiom zdrowej powierzchni oka tworzą:
- bakterie z rodzaju Corynebacterium, Pseudomonas, Sta-
phylococcus, Streptococcus, Acinetobacter, Propionibacterium, Bacillus, Agrobacterium, Sphingomonas, Enhydrobacter - wirusy Torque Teno (TTV), retrowirus związany ze stwardnieniem rozsianym (MRSV – multiple sclerosis-associated retrovirus), ludzki endogenny retrowirus (human endogenous retrovirus)
- grzyby z rodzaju Malassezia, Rhodotorula, Davidiella, Aspergillus i Alternaria6,14-22.
