Temat numeru
Powiększona śledziona – pierwsze kroki diagnostyczne
dr n. med. Karolina Chromik1
Aleksandra Spyra2
- Choroby i zaburzenia, w przebiegu których może dojść do powiększenia śledziony
- Ścieżka diagnostyczna umożliwiająca wskazanie przyczyny splenomegalii i objawy, które szczególnie powinny wzbudzić czujność lekarza
- Na co zwrócić uwagę pacjentowi ze splenomegalią
Splenomegalia (powiększenie śledziony) nie jest postrzegana jako osobna choroba, ale jako potencjalny objaw choroby ogólnoustrojowej. U pacjenta ze splenomegalią może występować wiele dodatkowych dolegliwości sugerujących rozpoznanie. W celu ustalenia etiologii istotne jest odpowiednie postępowanie diagnostyczne obejmujące dokładne badanie podmiotowe i przedmiotowe, obrazowanie oraz diagnostykę laboratoryjną. Większość schorzeń, których objawem jest splenomegalia, wymaga skierowania do odpowiedniego lekarza specjalisty, by pogłębić diagnostykę. Badając pacjenta, należy zwrócić szczególną uwagę na objawy alarmowe wskazujące na obecność nowotworu złośliwego, który obliguje do szybkiego podjęcia leczenia.
Śledziona
Śledziona jest największym narządem limfatycznym. Stanowi główne miejsce hematopoezy pozaszpikowej i uczestniczy w odpowiedzi immunologicznej. Wśród jej najważniejszych funkcji należy wymienić:
- usuwanie zużytych erytrocytów
- przechowywanie trombocytów (około 30% krążących płytek krwi jest magazynowanych w śledzionie), erytrocytów i leukocytów
- wytwarzanie komórek odpornościowych i immunoglobulin
- usuwanie mikroorganizmów i obcych antygenów.
Śledziona wytwarza również peptydy układu odpornościowego – properdynę i tuftsynę1,2. W ciągu każdej minuty przez śledzionę przepływa ilość krwi równoważna około 5% pojemności minutowej serca3.
Śledziona prawidłowo jest zlokalizowana wewnątrzotrzewnowo, w lewym górnym kwadrancie jamy brzusznej, pomiędzy dnem żołądka a przeponą, czyli IX a XI żebrem. Przylega do żołądka, okrężnicy i lewej nerki. Jest utrzymywana przez więzadła, a ich brak lub nadmierna wiotkość stanowią przyczynę śledziony wędrującej – rzadkiej wady o częstości występowania około 0,2%, sprzyjającej skrętowi szypuły naczyniowej i wynikającym z tego powikłaniom. Długość i masa śledziony różnią się w zależności od masy ciała, płci i wzrostu. Większy rozmiar śledziony obserwuje się u mężczyzn oraz u osób wyższych i z większą masą ciała. U osób dorosłych prawidłowo ma długość do 12 cm w najdłuższym przekroju głowowo-ogonowym oraz masę od 70 g do 200 g2,3.
Splenomegalia
Splenomegalię definiuje się jako powiększenie śledziony w odniesieniu do jej długości lub masy. Długość od 12 cm do 20 cm wskazuje na umiarkowane powiększenie, natomiast >20 cm jest jednoznaczna z masywną splenomegalią. W przypadku masy wartość od...
