Farmakoterapia
Indywidualizacja terapii przeciwbólowej
dr hab. n. med. Anna Przeklasa-Muszyńska
- Różnice w odczuwaniu bólu pomiędzy pacjentami wynikają z jego progu, tolerancji na ból, a także skłonności do występowania bólu przewlekłego. To zróżnicowanie wpływa również na skuteczność leczenia i ryzyko rozwoju działań niepożądanych
- Oprócz farmakoterapii w leczeniu bólu wykorzystuje się takie metody, jak: blokady, rehabilitacja, akupunktura i psychoterapia
- Stosowanie wielu metod jednocześnie (terapia multimodalna) pozwala na lepszą kontrolę bólu i zmniejszenie dawek leków przeciwbólowych, a tym samym redukcję ryzyka działań niepożądanych
Ból to doświadczenie wielowymiarowe. Według International Association for the Study of Pain (IASP) jest definiowany jako przykre doznanie, związane z aktualnie występującym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek, z komponentem czuciowym, emocjonalnym, poznawczym oraz socjalnym1. Jest doznaniem subiektywnym, wynika z fizjologicznych procesów nocycepcji oraz indywidualnej percepcji bólu. Ból ostry, który jest skutkiem uszkodzenia tkanek, informuje o patologicznym procesie i pełni pozytywną funkcję ochronno-ostrzegawczą. Leczy się chorobę podstawową (uraz, uszkodzenie) z jednoczesnym uśmierzaniem bólu2. Ból przewlekły jest chorobą samą w sobie, zawsze wymagającą wielokierunkowego postępowania terapeutycznego. Niewłaściwe leczenie bólu ostrego, ale też przewlekłego, może prowadzić do zjawiska chronifikacji, czyli przewlekania się i utrwalenia bólu3. Właściwe leczenie bólu wymaga zaś specjalistycznej wiedzy. Z ostatnich danych Głównego Urzędu Statystycznego z 2020 roku wynika, że 27% dorosłych osób w naszym kraju (8,5 mln) zmaga się na co dzień z bólem przewlekłym (średnia wieku pacjenta z bólem w Polsce to 47 lat), w przypadku osób >65 r.ż. to aż 55%. Według danych 20% z tych osób deklaruje, że nie byłyby w stanie tolerować silniejszego bólu. Aż 70% pacjentów wzywających karetkę lub trafiających na szpitalne oddziały ratunkowe (SOR) stanowią osoby z bólem od umiarkowanego do silnego4.
W świetle Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 lutego 2023 r. w sprawie standardu organizacyjnego leczenia bólu w warunkach ambulatoryjnych w Polsce mamy obowiązek leczenia bólu. W dokumencie tym określono metody oceny bólu, sposoby monitorowania skuteczności jego leczenia oraz wskazano na obowiązek prowadzenia postępowania terapeutycznego mającego na celu łagodzenie i leczenie bólu. Rozporządzenie dotyczy nie tylko podmiotów wyspecjalizowanych w leczeniu bólu, lecz także wszystkich podmiotów leczniczych. Według niego karta oceny natężenia bólu powinna uwzględniać informacje dotyczące: lokalizacji, charakteru i natężenia bólu, rozpoznania i zaleceń terapeutycznych, stosowanych leków przeciwbólowych oraz oceny ich skuteczności5.