Chirurgia
Współczesne metody leczenia operacyjnego raka trzustki
dr n. med. Wojciech Ciesielski1
prof. dr hab. n. med. Adam Durczyński1
dr hab. n. med. Anna Hogendorf, prof. UM2
dr hab. n. med. Piotr Hogendorf, prof. UM1
prof. dr hab. n. med. Janusz Strzelczyk1
- Aktualne zalecenia dotyczące kwalifikacji chorych na raka trzustki do resekcji chirurgicznej
- Przegląd najnowszych technik operacyjnych (triangle operation, artery first oraz divestment)
- Miejsce zabiegów małoinwazyjnych (laparoskopowych i robotycznych) w leczeniu raka trzustki
Pierwsze opisy zmian rozrostowych trzustki pojawiły się w pracy Giovanniego Battisty Morgagniego z 1761 roku1, jednak wzmianki o potwierdzonym histopatologicznie raku trzustki możemy odnaleźć dopiero w pracy Jacoba Mendesa Da Costy z 1858 roku, w której opisano 37 chorych z tym rozpoznaniem2. Historia chirurgii trzustki zaczyna się nieco później, bo w 1886 roku, kiedy to Friedrich Trendelenburg wykonał pierwsze anatomiczne wycięcie guza trzustki – dystalną resekcję trzustki (DP – distal pancreatectomy) z wycięciem śledziony. Zabieg trwał 1,5 godz., pacjent zmarł po kilku tygodniach3.
W 1903 roku pada słynne stwierdzenie wybitnego chirurga Jana Mikulicza-Radeckiego „Noli me tangere” (Nie dotykaj mnie) w odniesieniu do trzustki jako narządu, który nie powinien być operowany ze względu na trudną lokalizację anatomiczną, problematyczną diagnostykę oraz trudną opiekę pooperacyjną obarczoną wysoką śmiertelnością4. Nie zatrzymuje to jednak rozwoju chirurgii trzustki. Pierwsza anatomiczna dwuetapowa pankreatoduodenektomia (PD – pancreatoduodenectomy) została wykonana w 1935 roku przez Allena Whipple’a5.
Mimo że stwierdzenie „Noli me tangere” pokutowało w świecie medycznym przez długie lata, to chirurgia trzustki w tym czasie ewoluowała, zaliczając przy tym wzloty i upadki. Jak dziś wygląda sytuacja?
Kwalifikacja do operacji
Analizując aktualne wytyczne National Comprehensive Cancer Network (NCCN), można dojść do wniosku, że chirurgia guzów trzustki ma obecnie wiele wspólnego z chirurgią naczyniową. Kryteria resekcyjności guzów trzustki opierają się na stosunku zmiany do naczyń tętniczych oraz żylnych, takich jak: pień trzewny (CA – celiac axis), tętnica wątrobowa wspólna (CHA – common hepatic artery), tętnica krezkowa górna (SMA – superior mesenteric artery), żyła wrotna (PV – portal vein), żyła krezkowa górna (SMV – superior mesenteric vein) czy żyła główna dolna (IVC – inferior vena cava). Należy szczególnie podkreślić, że w obecnie obowiązujących zaleceniach nie wskazano rozmiaru guza jako kryterium resekcyjności6.
We wczesnym rozpoznaniu choroby, dającym szansę na wyleczenie, szczególnie istotna jest czujność kliniczna. Pierwsze objawy sugerujące obecność zmiany rozrostowej w trzustce, do których należą: poszerzenie dróg żółciowych lub przewodu Wirsunga, a ...
