Patogeneza i klasyfikacja przewlekłego zapalenia zatok przynosowych (PZZP)

Przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa i zatok to jedna z częściej występujących chorób. Schorzenie wpływa na jakość życia pacjentów i stanowi obciążenie społeczno-ekonomiczne¹. Ze względu na niejednorodność objawów choroby oraz różny stopień ich nasilenia dokładna częstość występowania PZZP pozostaje trudna do oszacowania. Według danych literaturowych schorzenie dotyka 10-15,5% dorosłej populacji w Europie i Stanach Zjednoczonych. Przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa i zatok wymaga uwagi szerokiego grona lekarzy, w tym lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, pulmonologów, alergologów i otorynolaryngologów^2,3.

Zatoki to przestrzenie pneumatyczne w kościach twarzoczaszki łączące się za pomocą wąskich otworów z jamą nosową. Wyścielone są błoną śluzową wytwarzającą duże ilości śluzu. W skład błony śluzowej wchodzi nabłonek migawkowy pokryty rzęskami. Wahadłowy ruch rzęsek umożliwia usuwanie wydzieliny z zatok na zewnątrz. Zmiany anatomiczne, fizjologiczne lub patologiczne nie pozwalają na swobodny drenaż zatok przynosowych i przyczyniają się do zastoju wydzieliny, co zwiększa ryzyko infekcji. Procesem chorobowym najczęściej są zajęte zatoki szczękowe, dalej w kolejności klasyfikują się zatoki sitowe, klinowe i czołowe⁴.

Patogeneza PZZP jest niejasna. Za główne czynniki wywołujące objawy choroby uważa się upośledzony klirens śluzowo-rzęskowy oraz defekty bariery nabłonkowej zatok i nosa⁵. W patogenezie należy także uwzględnić m.in.: astmę, alergeny, infekcje w obrębie jamy ustnej, polipy nosa, skrzywioną przegrodę nosa i inne wady anatomiczne, ludzki wirus niedoboru odporności (HIV – human immunodeficiency virus), mukowiscydozę, pierwotną dyskinezę rzęsek, zespół Kartage­nera, stosowanie glikokortykosteroidów (GKS), chemioterapii, leków immunosupresyjnych i aerozoli donosowych, ekspozycję na szkodliwe chemikalia pochodzące z zanieczyszczenia środowiska, narażenie zawodowe (pyły, gazy) oraz mikroorganizmy (wirusy, bakterie i grzyby)⁶.