Wytyczne w praktyce
Zaburzenia snu – konsekwencje zdrowotne dotyczące ośrodkowego układu nerwowego
lek. Gabriela Rusin1
dr hab. n. med. Jakub Antczak1,2
- Omówienie stanowiska naukowego American Heart Association na temat wpływu zaburzeń snu na ośrodkowy układ nerwowy
- czynniki ryzyka obniżające jakość snu i redukujące jego długość
- bezsenność, zaburzenia oddychania w czasie snu i zaburzenia cyklu okołodobowego a funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego
- trudności w prowadzeniu badań nad snem, wynikające m.in. z ustalenia związku przyczynowo-skutkowego między zaburzeniami snu a chorobami sercowo-naczyniowymi i neurozwyrodnieniowymi
Zaburzenia snu negatywnie wpływają na zdrowie mózgu (brain health) określane jako jego prawidłowe funkcjonowanie w domenach poznawczej, czuciowej, społeczno-emocjonalnej, behawioralnej i motorycznej1. Bezsenność, zaburzenia oddychania w czasie snu (SRBD – sleep-related breathing disorders), zaburzenia cyklu okołodobowego oraz przewlekły niedobór i fragmentacja snu mogą prowadzić do schorzeń układu krążenia oraz chorób neurozwyrodnieniowych, za czym przemawiają dane epidemiologiczne wspierane przez wyniki badań klinicznych i potencjalne mechanizmy biologiczne. Leczenie zaburzeń snu i edukacja społeczna mają szansę poprawić ogólny stan zdrowia i jakość życia populacji, a zwłaszcza zmniejszyć zapadalność na wyżej wymienione grupy chorób.
W niniejszym artykule omówiono stanowisko naukowe American Heart Association (AHA) dotyczące wpływu zaburzeń snu na ośrodkowy układ nerwowy oraz przedstawiono najnowsze doniesienia z tego zakresu2.
Fizjologia snu i zdrowia mózgu
W omawianym artykule przytoczono aktualnie dominujące modele fizjologii snu i ich powiązania z funkcją układu nerwowego, przede wszystkim pamięci. Sen można porównać do okna, które pozwala ocenić funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego3. Sen wpływa także na procesy poznawcze i regeneracyjne, co umożliwia utrzymanie zdrowia mózgu. Podczas snu zachodzą takie procesy, jak konsolidacja pamięci, usuwanie substancji toksycznych oraz naprawa neuronalna. Prawidłowa architektura snu nocnego składa się z cykli, których długość oscyluje między 90 a 120 minutami. W trakcie snu nocnego trwającego 6-8 godzin występuje od 4 do 6 cykli. Fazy snu szybkich ruchów gałek ocznych (REM – rapid eye movement) i bez szybkich ruchów gałek ocznych (NREM – non-rapid eye movement) wspomagają różne aspekty aktywności mózgu, a ich dystrybucja i czas trwania zmieniają się w ciągu nocy (tab. 1). Sen REM jest związany z marzeniami sennymi i regulacją emocji. Zmniejszona ilość snu REM wiąże się z pogorszeniem pamięci deklaratywnej oraz ryzykiem depresji. Z kolei sen NREM wspiera regenerację fizyczną i konsolidację pamięci.
