Fibromialgia – definicja i „pożyteczna” epidemiologia

Fibromialgia (FM – fibromyalgia), określana również jako zespół fibromialgii (FMS – fibromyalgia syndrome), charakteryzuje się występowaniem przewlekłego, uogólnionego bólu oraz objawów towarzyszących: chronicznego zmęczenia, zaburzeń snu oraz czynnościowych zaburzeń różnych układów i narządów¹. Ból prawie zawsze dotyczy układu mięśniowo-szkieletowego, dlatego pacjenci z FM zwykle pozostają pod opieką poradni reumatologicznej, neurologicznej lub leczenia bólu. U chorych na FM często współistnieją również zaburzenia depresyjne (lękowe) i konieczna jest u nich konsultacja bądź stała opieka specjalisty psychiatry.

W obowiązującym nadal w naszym kraju 10 wydaniu Między­narodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-10 – International Classi­fication of Diseases, 10^th Revision) fibromialgia ma kod M79.7. W najnowszej, 11 rewizji (ICD-11), która w Polsce ma wejść w życie od 2027 roku, nadano jej kod MG30.01, umieszczając w grupie przewlekłego bólu pierwotnego (chronic primary pain – MG30.0)², określanego również jako nocyplastyczny (funkcjonalny).

Według najnowszych badań epidemiologicznych częstość FM w populacji ogólnej wzrasta liniowo z wiekiem i wynosi 1,8%, u kobiet 4,0% oraz u mężczyzn 0,01%³. 60% przypadków FM jest rozpoznawanych pomiędzy 30 a 49 rokiem życia⁴. Fibromialgia często rozwija się u pacjentów leczących się wcześniej z powodu lęku bądź depresji. Pozostałe czynniki ryzyka obejmują: zaburzenia snu, stres, urazy psychiczne lub fizyczne, palenie tytoniu oraz dodatni wywiad rodzinny. Niektórzy autorzy zaliczają do nich również niskie wykształcenie i status społeczno-ekonomiczny, zamieszkiwanie na wsi oraz otyłość⁵. Biorąc pod uwagę codzienną praktykę kliniczną oraz przedstawione wyniki badań, FM rozpoznaje się po raz pierwszy najczęściej u kobiet w wieku okołomenopauzalnym.

Ocenia się, że FM może być również rozpoznana u 18-24% pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów, 14-16% z osiową spondyloartropatią, 18% z łuszczycowym zapaleniem stawów i ponad 22% chorujących na toczeń rumieniowaty układowy⁶. Z jednej strony jest to bardzo istotna informacja, ponieważ FM w tych grupach chorych może fałszywie zawyżać aktywność choroby oraz negatywnie wpływać na ocenę skuteczności prowadzonego leczenia przeciwzapalnego (w tym z użyciem leków biologicznych). Z drugiej strony pacjent z rozpoznaną układową chorobą tkanki łącznej, u którego rozpoznamy dodatkowo FM, ma szansę na skuteczniejsze leczenie, w tym farmakoterapię zarówno bólu zapalnego, jak i nocyplastycznego.