Pulmonologia

Mykobakterioza płuc – od diagnostyki po leczenie

dr hab. n. med. Małgorzata Sobiecka

I Klinika Chorób Płuc, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Małgorzata Sobiecka

I Klinika Chorób Płuc,

Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc

ul. Płocka 26, 01-138 Warszawa

e-mail: m.sobiecka@igichp.edu.pl

  • Patogeny najczęściej odpowiadające za rozwój mykobakteriozy płuc
  • Kryteria rozpoznania mykobakteriozy płuc na podstawie zaleceń międzynarodowych grup ekspertów
  • Schematy terapii uwzględniające najczęstsze gatunki prątków niegruźliczych, leki oraz ich dawkowanie i czas podawania

Mykobakteriozy płuc są schorzeniami wywoływanymi przez prątki niegruźlicze, tj. prątki kwasooporne, inne niż prątki wywołujące gruźlicę (Mycobacterium tuberculosis complex) lub trąd (Mycobacterium leprae)1. Drobnoustroje te powszechnie występują w naszym otoczeniu, w glebie i wodzie, a także zasiedlają obszary miejskie, często bytując w systemach dystrybucji wody. Badania prowadzone w wielu krajach wskazują na stały wzrost w ostatnich latach zapadalności na mykobakteriozy płuc, która w krajach uprzemysłowionych przewyższa zapadalność na gruźlicę i stanowi istotne obciążenie dla pacjenta, systemu opieki zdrowotnej i gospodarki2. Naj­częstszymi prątkami niegruźliczymi wywołującymi chorobę płuc spośród prątków wolno rosnących są prątki należące do kompleksu Mycobacterium avium (M. avium, M. intracellulare i M. chi­maera) oraz M. kansasii i M. xenopi. Natomiast spośród prątków szybko rosnących mykobakteriozę płuc najczęściej wywołują prątki należące do gatunku M. abscessus (M. abscessus podgatunek abscessus, bolletii oraz massiliense)2-4.

Zarówno diagnostyka, jak i leczenie mykobakterioz płuc są wyzwaniem dla klinicysty, stąd wytyczne British Thoracic Society z 2017 roku oraz międzynarodowych towarzystw: American Thoracic Society (ATS), European Respiratory Society (ERS), European Society of Clinical Microbiology and Infectious Diseases (ESCMID) oraz Infectious Diseases Society of America (IDSA), opublikowane w 2020 roku stanowią istotną pomoc5,6. Do rozpoznania mykobakteriozy płuc konieczne jest łączne spełnienie kryteriów: klinicznych, radiologicznych i mikrobiologicznych, po wykluczeniu innej przyczyny zmian5,7. Kluczowym elementem diagnostyki są badania mikrobiologiczne, pozwalające na identyfikację prątków niegruźliczych do poziomu gatunku, a w przypadku M. abscessus do poziomu podgatunku, oraz określenie lekowrażliwości na podstawowe w leczeniu danego patogenu antybiotyki. Terapia mykobakteriozy zależy bowiem od gatunku lub podgatunku prątka, rozległości zmian i ciężkości choroby, wyników lekowrażliwości oraz towarzyszących chorób współistniejących. W terapii są stosowane schematy wielolekowe, często związane z działaniami niepożądanymi, a okres leczenia jest długi i zazwyczaj wynosi powyżej 12 miesięcy od uzyskania ujemnych posiewów plwociny5,6.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Epidemiologia i źródła zakażenia

Dotychczas zidentyfikowano ok. 200 gatunków i podgatunków prątków niegruźliczych, powszechnie występujących w otaczającym nas środowisku, z których tylko część wywołuje zakażenie u ludzi i zwierząt8,9. Brak [...]

Przyczyny wzrostu zapadalności na świecie

W badaniach epidemiologicznych przeprowadzonych w Anglii, Walii i Irlandii Północnej w latach 2007-2012 obserwowano wzrost dodatnich hodowli prątków niegruźliczych z 5,6 do 7,6/100 000 oraz wzrost [...]

Czynniki ryzyka zachorowania

Do rozwoju mykobakteriozy płuc najczęściej dochodzi u osób chorujących na choroby płuc powodujące ich strukturalne uszkodzenie albo u chorych z immunologicznymi lub genetycznymi schorzeniami, [...]

Kryteria rozpoznania mykobakteriozy płuc

Ustalenie rozpoznania mykobakteriozy płuc, jak też odróżnienie choroby od przypadkowej kolonizacji dróg oddechowych bądź nosicielstwa często stwarza duże trudności diagnostyczne, wymaga [...]

Leczenie

Decyzję dotyczącą rozpoczęcia leczenia przeciwbakteryjnego choroby płuc wywołanej prątkiem niegruźliczym należy podejmować indywidualnie na podstawie oceny potencjalnego ryzyka i korzyści terapii oraz [...]

Monitorowanie chorego w czasie leczenia i po jego zakończeniu

W czasie leczenia i po jego zakończeniu należy monitorować stan pacjenta pod kątem odpowiedzi na terapię, wystąpienia jej działań niepożądanych i powikłań choroby. W celu [...]

Podsumowanie

W ostatnich dekadach obserwuje się wzrost zapadalności na mykobakteriozy płuc w wielu krajach, co jest związane zarówno z czynnikami ryzyka zachorowania po stronie gospodarza [...]

Do góry