Pulmonologia
Mykobakterioza płuc – od diagnostyki po leczenie
dr hab. n. med. Małgorzata Sobiecka
- Patogeny najczęściej odpowiadające za rozwój mykobakteriozy płuc
- Kryteria rozpoznania mykobakteriozy płuc na podstawie zaleceń międzynarodowych grup ekspertów
- Schematy terapii uwzględniające najczęstsze gatunki prątków niegruźliczych, leki oraz ich dawkowanie i czas podawania
Mykobakteriozy płuc są schorzeniami wywoływanymi przez prątki niegruźlicze, tj. prątki kwasooporne, inne niż prątki wywołujące gruźlicę (Mycobacterium tuberculosis complex) lub trąd (Mycobacterium leprae)1. Drobnoustroje te powszechnie występują w naszym otoczeniu, w glebie i wodzie, a także zasiedlają obszary miejskie, często bytując w systemach dystrybucji wody. Badania prowadzone w wielu krajach wskazują na stały wzrost w ostatnich latach zapadalności na mykobakteriozy płuc, która w krajach uprzemysłowionych przewyższa zapadalność na gruźlicę i stanowi istotne obciążenie dla pacjenta, systemu opieki zdrowotnej i gospodarki2. Najczęstszymi prątkami niegruźliczymi wywołującymi chorobę płuc spośród prątków wolno rosnących są prątki należące do kompleksu Mycobacterium avium (M. avium, M. intracellulare i M. chimaera) oraz M. kansasii i M. xenopi. Natomiast spośród prątków szybko rosnących mykobakteriozę płuc najczęściej wywołują prątki należące do gatunku M. abscessus (M. abscessus podgatunek abscessus, bolletii oraz massiliense)2-4.
Zarówno diagnostyka, jak i leczenie mykobakterioz płuc są wyzwaniem dla klinicysty, stąd wytyczne British Thoracic Society z 2017 roku oraz międzynarodowych towarzystw: American Thoracic Society (ATS), European Respiratory Society (ERS), European Society of Clinical Microbiology and Infectious Diseases (ESCMID) oraz Infectious Diseases Society of America (IDSA), opublikowane w 2020 roku stanowią istotną pomoc5,6. Do rozpoznania mykobakteriozy płuc konieczne jest łączne spełnienie kryteriów: klinicznych, radiologicznych i mikrobiologicznych, po wykluczeniu innej przyczyny zmian5,7. Kluczowym elementem diagnostyki są badania mikrobiologiczne, pozwalające na identyfikację prątków niegruźliczych do poziomu gatunku, a w przypadku M. abscessus do poziomu podgatunku, oraz określenie lekowrażliwości na podstawowe w leczeniu danego patogenu antybiotyki. Terapia mykobakteriozy zależy bowiem od gatunku lub podgatunku prątka, rozległości zmian i ciężkości choroby, wyników lekowrażliwości oraz towarzyszących chorób współistniejących. W terapii są stosowane schematy wielolekowe, często związane z działaniami niepożądanymi, a okres leczenia jest długi i zazwyczaj wynosi powyżej 12 miesięcy od uzyskania ujemnych posiewów plwociny5,6.