Wodonercze (hydronephrosis) oznacza wynikające z zastoju moczu poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego nerek. Dochodzi do poszerzenia kielichów nerkowych mniejszych i większych, miedniczki nerkowej oraz moczowodów. Wodonercze przebiegające z równoczesnym poszerzeniem moczowodów jest określane jako hydrouretheronephrosis¹. Wodonercze stanowi podstawowy objaw ne­fropatii zaporowej (obstructive nephropathy), to jest uszko­dzenia nerek (ostrego lub przewlekłego) wynikającego z czynnościowej lub mechanicznej przeszkody w odpływie moczu. W zależności od lokalizacji przeszkody w odpływie moczu wodonercze może mieć charakter poszerzenia jedno- bądź obustronnego. Z uwagi na czas narastania objawów wodonercze może być zaburzeniem ostrym lub przewlekłym (wodonercze utrwalone). Niedrożność dróg moczowych i rozwijające się wodonercze mogą być całkowite lub częściowe. Ponadto może występować okresowo. Wodonercze, zwłaszcza ostre, zawsze wymaga diagnostyki przyczynowej i szybkiego leczenia. Utrwalone wodonercze doprowadza do nieodwracalnego zniszczenia miąższu nerek i rozwoju schyłkowej niewydolności nerek¹. W pracy przedstawiono aktualny stan wiedzy dotyczący problemu wodonercza i nefropatii zaporowej.

Przyczyny wodonercza

Jak wspomniano, wodonercze może dotyczyć obu nerek (przeszkoda na poziomie dolnych dróg moczowych) bądź jednej nerki (wodonercze jednostronne, przeszkoda na poziomie górnych dróg moczowych). Występuje w różnych grupach wiekowych. U dzieci wynika z wrodzonych wad układu moczowego. Jego najczęstszą przyczyną jest wrodzone zwężenie połączenia miedniczkowo-moczowodowego bądź zastawka cewki tylnej. Należy pamiętać, że w tej grupie wiekowej nefropatia zaporowa, której objawem jest wodonercze, stanowi częstą przyczynę schyłkowej niewydolności nerek. Szczególną odmianą nefropatii zaporowej występującej w młodszych grupach wiekowych jest nefropatia refluksowa (refluks pęcherzowo-moczowodowy)². Wodonercze wrodzone jest wykrywane w ok. 2,3% przypadków ciąż w czasie rutynowej oceny ultrasonograficznej płodu³. Najczęściej jest konsekwencją wrodzonego zwężenia połączenia miedniczkowo-moczowodowego (UPJO – ureteropelvic junction obstruction). W większości przypadków wymaga ono postępowania zachowawczego z wnikliwą obserwacją chorych połączoną z okresową oceną badań obrazowych oraz funkcji wydalniczej nerek. W niektórych przypadkach konieczne jest leczenie urologiczne (pogarszająca się funkcja nerek, nawracające infekcje dróg moczowych, rozwijająca się kamica układu moczowego)^3,4. Najczęstsze przyczyny wodonercza wrodzonego przedstawiono w tabeli 1.