Medycyna ratunkowa
Powikłania po założeniu wkłucia centralnego – aktualny stan wiedzy
dr n. med. Paweł Radkowski1-3
Alexandra Wójcik4
- Mimo dostępu do aparatury USG znacznie ułatwiającej poprawne założenie wkłucia centralnego oraz dużego wyboru cewników dostosowanych do różnych sytuacji klinicznych nadal jest to zabieg obarczony znacznym ryzykiem powikłań
- Ryzyko to mogą zwiększać: indywidualne różnice w budowie anatomicznej pacjenta, choroby współistniejące i otyłość
- Fundamentalne jest przestrzeganie zaleceń aseptycznych, które przyczyniają się do zmniejszania ryzyka infekcji
Stosowanie centralnych cewników naczyniowych (CVC – central venous catheter) jako metody podaży płynów, leków oraz żywienia pozajelitowego jest wszechobecnie uznanym standardem na oddziałach intensywnej terapii, na bloku operacyjnym czy w procesie leczenia pacjentów onkologicznych. Mnogość rodzajów dostępów naczyniowych oraz metod ich implantacji umożliwia poprawne dopasowanie ich do sytuacji klinicznej, aby zwiększyć komfort pacjenta. Obecność CVC ma również wpływ na ryzyko rozwoju zakażeń, które zmniejszają skuteczność oraz wydłużają czas leczenia pacjenta, narażając go na wystąpienie powikłań. Identyfikacja oraz ograniczanie czynników rozwoju zakażenia wokół cewnika naczyniowego są kluczowe dla jego skutecznego stosowania w lecznictwie, szczególnie w przypadku pacjentów, u których cewnik jest zakładany na dłużej (nawet do kilku tygodni).
Wkłucia centralne wykonuje się metodą Seldingera. Technika ta polega na wprowadzeniu igły do naczynia, a następnie metalowej prowadnicy. Po usunięciu igły na prowadnicę nakładane jest rozszerzadło pozwalające na zwiększenie średnicy kanału, przez który zostanie wprowadzony cewnik. Na tym etapie można również posłużyć się skalpelem do wykonania niewielkiego nacięcia. Po wyjęciu rozszerzadła ostatecznie wprowadza się kaniulę za pomocą prowadnicy, która następnie jest usuwana. Koniec cewnika powinien się znaleźć w rzucie żyły głównej górnej w okolicy prawego przedsionka serca. Jest to metoda stosowana również w innych zabiegach kaniulacji naczyń. Dobrym nawykiem jest korzystanie z ultrasonografu jako narzędzia pozwalającego na kontrolę przebiegu zabiegu. Po założeniu cewnika niezbędna jest weryfikacja jego prawidłowego położenia za pomocą RTG lub USG.
W zależności od sytuacji klinicznej oraz ewentualnych odmienności anatomicznych pacjenta istnieje kilka rekomendowanych lokalizacji do założenia dostępu naczyniowego: żyły szyjne wewnętrzne, żyły udowe, żyły podobojczykowe lub żyły obwodowe przedramienia, np. żyła łokciowa w przypadku dostępów do żyły centralnej poprzez wkłucie do żyły obwodowej (PICC – peripheral inserted central catheter)1. Wskazania do zastosowania wkłucia centralnego przedstawiono w tabeli 1.
