Reumatologia

Wskazania do wykonania badania kapilaroskopowego

prof. dr hab. n. med. Violetta Opoka-Winiarska

Klinika Chorób Płuc i Reumatologii Dziecięcej, Katedra Pediatrii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Violetta Opoka-Winiarska

Klinika Chorób Płuc i Reumatologii Dziecięcej,

Katedra Pediatrii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

ul. prof. A. Gębali 6, 20-093 Lublin

e-mail: violetta.opoka-winiarska@umlub.pl

  • Jak prawidłowo przeprowadzić badanie kapilaroskopowe
  • Omówienie wskazań do badania kapilaroskopowego na podstawie rekomendacji dotyczących chorób reumatycznych
  • Znaczenie badania kapilaroskopowego w diagnostyce objawu Raynauda, twardziny układowej i zapalenia skórno-mięśniowego

Mikrokrążenie stanowi podstawową część sieci naczyniowej organizmu i obejmuje tętniczki, naczynia włosowate (pętle kapilarne), żyłki, zespolenia tętniczo-żylne, a także początkowe naczynia limfatyczne. Zadania mikrokrążenia są szerokie i złożone. Odgrywa ono ważną rolę w homeostazie płynów, termoregulacji, procesach metabolicznych i utrzy­maniu wymiany komórkowej pomiędzy krwią i tkankami. Naczynia mikrokrążenia biorą udział w regulacji obwodowego oporu naczyniowego, pojemności naczyniowej, ciśnienia krwi oraz są odpowiedzialne za kontrolę przepływu krwi do tkanek i narządów organizmu oraz w ich obrębie1. Zaburzenia struktury i funkcji mikrokrążenia występują w wielu chorobach, w tym reumatycznych.

Badanie kapilaroskopowe pozwala na przyżyciową ocenę mikrokrążenia na podstawie mikroskopowej oceny naczyń wału paznokciowego palców rąk. Unaczynienie skóry właściwej składa się z dwóch głównych splotów:

  • powierzchownego splotu brodawkowatego, który znajduje się w skórze brodawkowatej
  • większego splotu siateczkowatego zlokalizowanego powyżej połączenia skóry właściwej i tkanki podskórnej.

W splocie brodawkowatym powierzchniownym znajdują się naczynia włosowate wychodzące z szeregu tętniczek, tworzące pętle przechodzące w sąsiadujące żyłki2. W skórze wału paznokciowego pętle naczyń włosowatych są ułożone równolegle do skóry, co pozwala na ich ocenę przy użyciu narzędzi powiększających: dermatoskopu lub kapilaroskopu.

Badanie kapilaroskopowe wału paznokciowego umożliwia morfologiczną i czynnościową ocenę mikrokrążenia obwodowego. Kapilaroskopia jest badaniem nieinwazyjnym, wystandaryzowanym oraz łatwo dostępnym. Postęp w badaniu kapilaroskopowym w ostatnich dwóch dekadach jest powiązany z poprawą dostępności do wideokapilaroskopów, zmniejszeniem ich wielkości i ceny (mikroskopy USB), a także zastosowaniem oprogramowania umożliwiającego zapis oraz analizę obrazów. Opracowane przez ekspertów European Alliance of Associations for Rheumatology (EULAR) metody jakościowej i półilościowej oceny mikrokrążenia w badaniu kapilaroskopowym wału paznokciowego są pomocne do opisywania, obserwacji i porównywania zmian w mikrokrążeniu w chorobach reumatycznych3-7 (tab. 1).

Zgodnie z aktualnymi rekomendacjami badanie kapilaroskopowe powinno być przeprowadzone z użyciem wideokapilaroskopu wyposażonego w światło zimne i pozwalającego na ocenę mikrokrążenia w powiększeniu 200 razy. Odpowiednie programy komputerowe powin...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Diagnostyka objawu Raynauda

Objaw Raynauda jest rozpoznawany na podstawie objawów klinicznych i nie wymaga żadnego badania dodatkowego (tab. 3). Po ustaleniu diagnozy zadaniem lekarza jest [...]

Rozpoznawanie bardzo wczesnej twardziny układowej

Twardzina układowa jest heterogeniczną chorobą o patogenezie charakteryzującej się trzema procesami:

Rozpoznawanie twardziny układowej

Mikroangiopatia twardzinowa w obrębie wału paznokciowego w przebiegu twardziny układowej charakteryzuje się występowaniem pętli olbrzymich (megakapilar) początkowo przy prawidłowej liczbie naczyń (okres wczesny), [...]

Zapalenie skórno-mięśniowe

Analiza dotychczasowych badań wskazuje, że kapilaroskopia może być przydatnym narzędziem wykorzystywanym u dzieci i dorosłych z rozpoznanym zapaleniem skórno-mięśniowym zarówno w celach diagnostycznych, jak i prognostycznych, [...]

Podsumowanie

Badanie kapilaroskopowe jest uznanym narzędziem diagnostycznym w różnicowaniu, rozpoznawaniu, monitorowaniu i prognozowaniu układowych chorób reumatycznych u dzieci i dorosłych.

Do góry