Osoba chora wydala duże ilości wirusa wraz z kałem nawet przez kilka tygodni, przy czym dłuższą sekrecję obserwowano u zakażonych HIV. Najwyższa zakaźność związana z wydalaniem HAV z kałem dotyczy okresu 2 tygodni przed wystąpieniem żółtaczki. W okresie prodromalnym może wystąpić nieznaczne powiększenie wątroby. Wystąpienie żółtaczki wyprzedza o 1-2 dni ściemnienie moczu i odbarwienie stolca.
W zależności od dominujących objawów można wyróżnić postaci:
- bezżółtaczkowe
- z żółtaczką
- cholestatyczne
- nawrotowe.
Przypadki objawowe nie różnią się od wywołanych przez inne wirusy hepatotropowe, charakteryzują się najczęściej nudnościami, wymiotami, bólami brzucha, mięśni i stawów, a w postaci cholestatycznej – świądem skóry. Objawy ostre ustępują po kilku dniach. Zwiększona aktywność aminotransferaz utrzymuje się przeciętnie przez 3-4 tygodnie. U chorych z żółtaczką choroba trwa średnio 6 tygodni. W postaci cholestatycznej obserwuje się nawroty zaostrzeń procesu chorobowego do 3 miesięcy od pierwszego epizodu. HAV nie wywołuje przewlekłego zapalenia wątroby.
Nietypowe postaci WZW A obejmują:
- cholestatyczne zapalenie wątroby
- nawrotowe zapalenie wątroby
- ostrą niewydolność wątroby.
Czynnikami predysponującymi do ich wystąpienia są:
- wiek
- towarzysząca inna choroba wątroby
- współistniejące zakażenia innymi wirusami hepatotropowymi (wirus zapalenia wątroby typu B [HBV – hepatitis B virus], wirus zapalenia wątroby typu C [HCV – hepatitis C virus], wirus zapalenia wątroby typu E [HEV – hepatitis E virus]).
Postaci o przedłużonym, nawrotowym przebiegu dotyczą ok. 15% przypadków i w większości przebiegają z cholestazą. Ostra niewydolność wątroby w przebiegu WZW A występuje bardzo rzadko, w około 0,2% przypadków, najczęściej u osób po 50 r.ż. z istniejącą przewlekłą chorobą wątroby.
Rozpoznanie
Ze względu na możliwość występowania postaci bezobjawowych oraz podobny obraz kliniczny WZW niezależnie od etiologii kryterium diagnostycznym rozpoznania wirusowego zapalenia wątroby typu A jest wykrycie w surowicy obecności przeciwciał anty-HAV w klasie IgM. Pojawiają się one w ostrej fazie zakażenia i mogą pozostawać wykrywalne przez 3-6 miesięcy. Przeciwciała anty-HAV klasy IgG pojawiają się 2-3 miesiące od zakażenia i utrzymują się do końca życia, zapewniając długotrwałą odporność.
W przebiegu WZW A obserwuje się wzrost aktywności aminotransferaz (alaninowej [AlAT – alanine aminotransferase] i asparaginowej [AspAT – aspartate aminotransferase]), wzrost stężenia bilirubiny, a w postaci cholestatycznej zwiększenie aktywności fosfatazy alkalicznej (ALP – alkaline phosphatase), γ-glutamylotranspeptydazy (GGTP – γ-glutamyltranspeptidase), nierzadko także wzrost stężenia kwasów żółciowych (BA – bile acid). Zazwyczaj, z wyjątkiem przypadków ostrej niewydolności wątroby, nie obserwuje się zaburzeń układu hemostazy.
Profilaktyka
Najefektywniejszą formą ochrony przed zachorowaniem jest profilaktyka czynna. Skuteczność szczepień przeciw WZW A jest wysoka i dotyczy zarówno profilaktyki przed-, jak i poekspozycyjnej.
Efektywność szczepień
Efektywność inaktywowanych szczepionek przeciw WZW A potwierdzono w programach szczepień m.in. w Izraelu. Szczepieniem objęto dzieci w wieku 18 miesięcy (I dawka) i 24 miesięcy (dawka przypominająca). W programie tym wykazano, że zaszczepienie 3% populacji rocznie znacznie zmniejsza liczbę zakażeń HAV we wszystkich grupach wiekowych.
W celu oceny efektywności oraz wpływu na populację szczepień przeciw WZW A w USA zastosowano model uwzględniający transmisję WZW A w zależności od wieku dla porównania dwóch systemów szczepień przeciw WZW A dzieci w wieku 12-18 miesięcy:
- powszechnych szczepień rekomendowanych przez ACIP w 2006 r.
- wcześniej stosowanych rutynowych szczepień dzieci mieszkających w stanach o wysokiej zapadalności na WZW A.
W modelu uwzględniono sytuację epidemiologiczną WZW A w latach 1980-95 oraz aktualną. Wykazano, że powszechne rutynowe szczepienia ochronne przeciw WZW A zapobiegły wystąpieniu 259 776 dodatkowych zakażeń, 167 094 wizyt pacjentów, 4781 hospitalizacji i 228 zgonów rocznie w porównaniu ze szczepieniami w wybranych stanach USA, które zapobiegły wystąpieniu odpowiednio: 94 957 zakażeń, 46 179 wizyt, 1286 hospitalizacji oraz 15 zgonów rocznie. Potwierdzono, że powszechne szczepienia dzieci przeciw WZW A prowadzą do znacznej redukcji zachorowalności i śmiertelności z powodu tej choroby i są bardziej kosztoefektywne w porównaniu ze szczepieniami w wybranych stanach.
Istnieją doniesienia, które potwierdzają szybsze osiąganie wysokiego miana przeciwciał anty-HAV w klasie IgG u pacjentów <40 r.ż. (po I dawce szczepienia). Jednocześnie zwraca się uwagę na osiągnięcie zadowalającej odpowiedzi immunologicznej u starszych pacjentów.