Tabela 2. Rekomendacje Advisory Committee on Immunization Practices dotyczące szczepień przeciw WZW A

Lin i wsp. podkreślają znaczenie przeprowadzenia badań serologicznych i szczepień przeciw WZW A w populacjach zwiększonego ryzyka. Wykazali oni, że podczas epidemii ostrego WZW A szczepionka przeciw tej chorobie podana w dwóch dawkach zapobiegała zakażeniom HAV wśród skutecznie leczonych antyretrowirusowo zakażonych HIV. W innej publikacji przedstawili, że wcześniej zainicjowana kampania szczepień przeciw WZW A u MSM zakażonych HIV skutecznie ograniczyła epidemię tej choroby w latach 2015-17 na Tajwanie.

Zalecenia i rekomendacje dotyczące szczepienia

W tabeli 2 przedstawiono rekomendacje ACIP dotyczące szczepień przeciw WZW A. W Polsce szczepienie przeciw WZW A jest zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych zalecane:

• osobom wyjeżdżającym do krajów o wysokiej i pośredniej endemiczności zachorowań na WZW A
• osobom zatrudnionym przy produkcji i dystrybucji żywności, usuwaniu odpadów komunalnych i płynnych nieczystości oraz przy konserwacji urządzeń służących temu celowi
• dzieciom w wieku przedszkolnym, szkolnym oraz młodzieży, które nie chorowały na WZW A.

Skład i rodzaje szczepionek

Szczepionki przeciw WZW A zawierają inaktywowany wirus WZW typu A (HAV). Dostępna jest także szczepionka skojarzona przeciw WZW typu A i WZW typu B. Szczepionkę przeciw WZW A stosuje się domięśniowo lub podskórnie w schemacie i liczbie dawek według wskazań producenta. Szczepionki wykorzystywane w profilaktyce WZW A przedstawiono w tabeli 3.

Tabela 3. Szczepionki stosowane w profilaktyce WZW A

Tabela 4. Rekomendacje profilaktyki przed- i poekspozycyjnej WZW A

Szczepienie ciężarnych

Ciąża i karmienie piersią nie stanowią przeciwwskazania do szczepienia. Groom i wsp. na podstawie analizy retrospektywnej historii chorób 1140 ciężarnych szczepionych przeciw WZW A nie wykazali wpływu szczepień na przebieg ciąży (częstość cukrzycy ciążowej, gestozy, rzucawki porodowej) czy porodu (poród przedwczesny, noworodek z niską masą urodzeniową). Udokumentowali związek pomiędzy szczepieniem przeciw WZW A w ciąży a urodzeniem noworodka za małego w stosunku do wieku płodowego (SGA – small for gestational age), z masą ciała <10 centyla.

Schematy szczepień

Szczepienie przeciw WZW A obejmuje 2 dawki podawane w schemacie 0, 6-12 mies. W razie wydłużenia odstępów między dawkami należy jak najszybciej uzupełnić brakującą dawkę. Nie zaleca się podawania dawek przypominających. Jeśli nie można przed wyjazdem zrealizować pełnego schematu szczepienia podstawowego, pierwszą dawkę szczepionki należy podać 2-4 tygodnie przed wyjazdem w rejon endemiczny. Dopuszczalne jest szczepienie aż do dnia wyjazdu.

Bezpieczeństwo i skuteczność szczepień

Szczepionki przeciw WZW A są bezpieczne, mogą jednak powodować reakcje miejscowe, w tym ból i podrażnienie w miejscu wstrzyknięcia, oraz ból głowy. Skuteczność szczepienia przeciw WZW A oceniana jest u osób immunokompetentnych na poziomie 98-99%. Odporność po szczepieniu jest długotrwała, utrzymuje się prawdopodobnie przez całe życie. Potwierdzono przynajmniej 20-letnie utrzymywanie się miana ochronnego anty-HAV >15 mj.m./ml. Na podstawie modelu matematycznego danych dotyczących immunogenności szczepionki przeciw WZW A oszacowano, że 40 lat po szczepieniu więcej niż 97% zaszczepionych utrzyma ochronny poziom przeciwciał anty-HAV >15 mj.m./ml.

Fritzsche i wsp. wskazują na zaburzenia odpowiedzi na szczepienie przeciw WZW A u zakażonych HIV, sugerując kontrolę stężenia przeciwciał poszczepiennych 2 lata po immunizacji, zwłaszcza u pacjentów >30 r.ż. Garrido i wsp., analizując immunogenność szczepień przeciw WZW A u osób poddawanych immunosupresji, podkreślają, że optymalne jest ich zastosowanie przed wdrożeniem terapii immunosupresyjnej czy biologicznej, ponieważ odpowiedź immunologiczna na szczepienie przeciw WZW A u osób poddawanych tym terapiom była niższa, szczególnie po jednej dawce szczepionki i u pacjentów po transplantacjach.

Profilaktyka poekspozycyjna

Potwierdzono zasadność i wysoką skuteczność szczepionki przeciw WZW A w profilaktyce poekspozycyjnej. W tabeli 4 przedstawiono rekomendacje ACIP dotyczące profilaktyki przed- i poekspozycyjnej WZW A. Zgodnie z rekomendacjami ACIP z 2018 r. w profilaktyce poekspozycyjnej zaleca się podanie szczepionki przeciw WZW A wszystkim osobom z kontaktu w wieku >1 r.ż. w okresie do 2 tygodni od ekspozycji. Pacjentom >40 r.ż. można dodatkowo podać immunoglobulinę w dawce 0,1 ml/kg w zależności od oceny ryzyka.