Zespoły parkinsonowskie
Zespół opadania głowy może współistnieć z kamptokormią (zgięcie tułowia powodowane osłabieniem mięśni prostowników kręgosłupa). Opisano takie przypadki w miopatii miotonicznej i parkinsonizmie.23,24 Przodozgięcie i boczne przygięcie tułowia oraz opadanie głowy stwierdzono u 365 osób z chorobą Parkinsona (przedział wieku: 40-80 lat, punktacja w skali Hoehna-Yahra 1-4) w porównaniu do 65 osób z grupy kontrolnej.24 Określono, że czynnikiem ryzyka współwystępowania omawianych zaburzeń jest ciężkość choroby.24
Opadanie głowy występuje w zespołach parkinsonowskich – często w zaniku wieloukładowym (u ok. 50% chorych), rzadziej w chorobie Parkinsona (u ok. 5-6%).25-27 Patogeneza zespołu opadania głowy u osób z parkinsonizmem nie jest jednoznacznie określona. Wydaje się, że bierze w niej udział wiele czynników, zwracano jednak uwagę na rolę układu dopaminergicznego – prawdopodobnie może być ono związane z czułością receptorów dopaminowych.28U niektórych chorych nie obserwuje się zmian w mięśniach, a zapis EMG jest prawidłowy (dystonia-alone [antecollis]), natomiast u części chorych opisano zmiany w mięśniach, zapis EMG wskazywał uszkodzenie miogenne, a stężenie CPK było zmienne (myopathy-alone).29
Zauważono pojawienie lub nasilenie się opadania głowy u pacjentów stosujących wcześniej agonistów dopaminy (pergolid, kabergolina, pramipeksol)28 i amantadynę.30 U chorych z parkinsonizmem zaobserwowano zmniejszenie opadania głowy po zmniejszeniu dawki agonisty dopaminy u niektórych chorych lub po podaniu lewodopy u innych.28 W celach terapeutycznych sugeruje się także obustronną blokadę mięśni mostkowo-obojczykowo-sutkowych (tzw. MAB [muscle afferent block]) przez podawanie 1% lidokainy z alkoholem. Można również rozważyć podawanie toksyny botulinowej.28 Przed tymi zabiegami wskazane jest wykonanie testu z lidokainą w celu określenia miejsca podania leków. W piśmiennictwie brane pod uwagę są także możliwości zastosowania głębokiej stymulacji mózgu lub steroidów.26,28,30
Podsumowanie
Opadanie głowy występuje w wielu chorobach, znacznie obniżając jakość życia i utrudniając codzienne funkcjonowanie pacjenta. U chorego zgłaszającego ten rzadki, ale istotny objaw należy dokładnie zebrać wywiad i przeprowadzić staranne badanie przedmiotowe, ponieważ często dopiero inne objawy towarzyszące oraz badania dodatkowe pozwalają na postawienie rozpoznania. Leczenie polega przede wszystkim na terapii przyczynowej lub objawowej choroby, w której dochodzi do opadania głowy, ewentualnie na stosowaniu wyżej opisanych zabiegów. Gdy postępowanie nie przynosi rezultatów, należy rozważyć zabezpieczenie odpowiednią ortezą.31