Leczenie polega na ogólnym podawaniu glikokortykosteroidów (GKS) i wymaga ścisłej współpracy okulisty z neurologiem.

Najczęstszą przyczynę pozagałkowego zapalenia nerwu wzrokowego stanowi stwardnienie rozsiane (SM – sclerosis multiples). Zwykle jest to pierwszy objaw tej choroby u osób, które nigdy dotąd nie chorowały. SM ujawnia się w wieku 20-40 lat i może mieć charakter nawrotowy z okresami remisji lub postępujący.

Pacjent zgłasza się do okulisty zazwyczaj z powodu nagłego jednostronnego pogorszenia widzenia, któremu czasem towarzyszą dyskomfort i ból przy ruchach oka oraz ból głowy w okolicy czołowej.

U chorego z podejrzeniem SM należy pilnie przeprowadzić szczegółową diagnostykę neurologiczną. Leczenie polega na stosowaniu dużych dawek GKS i wymaga ścisłej współpracy neurologa i okulisty.³

Migrena

Migrena to choroba neurologiczna, jednak czasami i okulista ma z nią do czynienia. Migrena jest chorobą rodzinną występującą częściej u kobiet, charakteryzuje się nawrotowymi bólami głowy, którym mogą towarzyszyć różne objawy neurologiczne i okulistyczne.

Istnieje wiele postaci migreny – w niektórych dominują objawy oczne. Przykładem takiej migreny jest neuralgia migrenowa Hortona (klasterowe bóle głowy), która pojawia się częściej u mężczyzn w 4-5 dekadzie życia. Bóle w tej postaci migreny są związane z objawami ocznymi i często pacjent w pierwszej kolejności jest badany przez okulistę. Do typowych symptomów należą: ostre bóle głowy w okolicy oczno-skroniowej, jednostronny ból w oczodole z towarzyszącym zaczerwienieniem, obrzękiem i opadnięciem powieki, zadrażnienie oka, jednostronne łzawienie i zaczerwienienie zajętej połowy twarzy. Napady mogą pojawiać się wielokrotnie w ciągu doby (klaster), po czym zdarza się nawet kilkuletnia remisja.

W migrenie klasycznej napadowe bóle głowy często są poprzedzone aurą wzrokową, która początkowo bywa rozpoznawana jako problem okulistyczny. Aura wzrokowa objawia się jako zaburzenia widzenia o charakterze mroczków, zygzaków i niedowidzenia połowicznego jednoimiennego. Trwa ok. 20 min, mroczki przesuwają się i rozszerzają.² Czasem ataki migreny ograniczone są tylko do aury wzrokowej bez następujących bólów głowy.

W każdym przypadku podejrzenia migreny powinna być przeprowadzona diagnostyka neurologiczna. Leczenie również przebiega pod kontrolą neurologa.⁴

Inne przyczyny

Oprócz problemów neurologicznych okulista diagnozujący bóle głowy powinien pamiętać o możliwych przyczynach laryngologicznych. Przewlekłe zapalenie zatok najczęściej objawia się bólem w okolicy czołowej, który obejmuje również oczodoły lub promieniuje do gałek ocznych. Z tego względu pacjent w pierwszej kolejności udaje się do okulisty. Okulista powinien uważnie wysłuchać chorego, szczegółowo wypytać o dolegliwości, zbadać, a następnie skierować do laryngologa w celu przeprowadzenia diagnostyki i właściwego leczenia.

Z pozostałych zaburzeń, które objawiają się m.in. bólami głowy z towarzyszącymi zaburzeniami widzenia lub bólem oczu, należy wymienić: neuralgie (n. nerwu trójdzielnego, n. paratrójdzielna Readera, n. nerwu potylicznego większego), półpasiec oczny, zaburzenia krążenia w OUN oraz zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego z upośledzeniem przepływu w tętnicach dogłowowych.

W każdym przypadku konieczne jest skierowanie pacjenta do właściwego specjalisty w celu szczegółowej diagnostyki i leczenia, często we współpracy z okulistą.

Podsumowanie

Bóle głowy bywają objawem dominującym w chorobach oczu. Dlatego ważne jest cierpliwe, szczegółowe zebranie wywiadu, zarówno okulistycznego, jak i ogólnego. Może to przyspieszyć ustalenie trafnego rozpoznania i włączenie właściwego leczenia przyczynowego, a co za tym idzie – wpłynąć na rokowanie.

W wielu przypadkach diagnostyka i leczenie bólów głowy wymagają współpracy okulisty z lekarzami innych specjalności, szczególnie z lekarzem medycyny ratunkowej, medycyny rodzinnej i neurologiem.⁵