Zwykle to autoimmunologiczne zapalenie obejmuje tęczówkę lub ciało rzęskowe przedniego odcinka błony naczyniowej oka, rzadziej – jej tylnego odcinka (ryc. 2). Jest obustronne i ciężkie, z częstymi nawrotami^5,12,13. Zapalenie błony naczyniowej oka u pacjentów chorych na łuszczycę bez zajęcia stawów występuje rzadziej, zwykle w starszym wieku. Zmiany mają podstępny początek, objawiają się jako zapalenie spojówek, światłowstręt, ból, zaburzenia widzenia; mogą współistnieć z zajęciem ciała szklistego i siatkówki^5,12. Badanie obecności ludzkiego antygenu leukocytarnego B27 (HLA-B27) pozwala na ocenę rokowania. U chorych na łuszczycę z HLA-B27 zapalenie błony naczyniowej częściej jest obustronne, trwa dwukrotnie dłużej w porównaniu z uveitis skojarzonym z HLA-B27 u pacjentów bez łuszczycy¹³.

W patogenezie tej choroby biorą udział – podobnie jak w łuszczycy – cytokiny prozapalne (TNFα, IL17, IL23 i IL6) oraz limfocyty Th17¹³. Stężenie TNFα jest podwyższone nie tylko w cieczy wodnistej, ale i w osoczu pacjentów dotkniętych zapaleniem błony naczyniowej oka, a wzrost stężenia w surowicy wydaje się związany z nawrotami choroby¹⁴. Dlatego w leczeniu zmian łuszczycowych z towarzyszącym zapaleniem błony naczyniowej oka bardzo korzystne wyniki osiąga się dzięki zastosowaniu przeciwciał monoklonalnych anty-TNFα¹³.

Zmiany w obrębie soczewki

Pierwotne zmiany w soczewce u chorych na łuszczycę są bardzo rzadkie. Najczęściej są to powikłania jatrogenne. Rozwój zaćmy u tych pacjentów może być wynikiem fotochemioterapii PUVA⁵. Inna przyczyna to przewlekłe stosowanie u chorych z łuszczycowym zapaleniem stawów kortykosteroidów, które wywołują tylną zaćmę podtorebkową⁶. W przypadku łuszczycy stosowanie kortykosteroidów ogólnych jest przeciwwskazane ze względu na możliwość sprowokowania jej ciężkiego przebiegu, z wywołaniem łuszczycy krostkowej uogólnionej włącznie². Obecnie przy dostępie do leków biologicznych ich stosowanie w łuszczycowym zapaleniu stawów również nie powinno być zalecane.

Inne choroby oczu

Do innych, rzadszych chorób narządu wzroku współistniejących z łuszczycą należą:

• zespół Browna (brak ruchu chorego oka w przywiedzeniu i ku górze)
• zapalenie mięśnia okrężnego oka
• zapalenie błony naczyniowej typu birdshot
• nieprawidłowy wzrost rzęs (trichiasis)⁵.

Wpływ terapii łuszczycy na narząd wzroku

Terapia UV

Terapia z zastosowaniem promieniowania ultrafioletowego (UV) jest chętnie stosowaną metodą leczenia ze względu na rzadkie występowanie powikłań i dużą skuteczność. Do najczęściej stosowanych jej odmian należą: fotochemioterapia PUVA (podanie światłouwrażliwiającego psoralenu doustnie z naświetlaniem UVA), re-PUVA (połączenie PUVA z leczeniem ogólnym acytretyną), naświetlanie wąskopasmowymi promieniami UVB (311 nm)^2,15.

Psoraleny po podaniu doustnym przenikają również do oka, szczególnie do jego przedniego odcinka (rogówki, spojówki, soczewki). Ponieważ soczewka oka nie złuszcza swoich komórek, psoraleny kumulują się w niej w trakcie kolejnych zabiegów PUVA, co zwiększa ryzyko wystąpienia nieodwracalnych zmian w postaci zmętnienia soczewki i zaćmy^5,16. Dlatego bezwględnym zaleceniem jest nie tylko unikanie słońca, ale i noszenie przyciemnionych okularów z odpowiednim filtrem UVA i UVB do 8 godzin po przyjęciu doustnym psoralenów¹⁵. W czasie 25-letniej obserwacji >1200 pacjentów leczonych PUVA z powodu łuszczycy nie wykazano jednak związku między liczbą zabiegów a ryzykiem wystąpienia nieprawidłowości soczewki. Należy przy tym zaznaczyć, że pacjenci zostali dokładnie poinstruowani co do ochrony oczu po zabiegu¹⁷.

Terapia UV może wywołać ostre zapalenie rogówki w postaci bolesnego, czerwonego oka ze ścieńczeniem rogówki, a nawet groźbą perforacji⁶. Inne konsekwencje to zespół suchego oka, często rozwijający się wskutek złego dopasowania okularów, co powoduje niedostateczną ochronę oczu¹⁶.

Metotreksat

Metotreksat może być przyczyną obrzęku powiek, przekrwienia spojówek, nasilonego łzawienia i światłowstrętu. Dożylne stosowanie tego leku może wywołać zapalenie rogówki, zapalenie spojówek i zespół suchego oka^5,7.

Retinoidy

Działania niepożądane stosowania retinoidów są związane z wystąpieniem suchości skóry, śluzówek i spojówek w postaci zespołu suchego oka. Inne objawy niepożądane dość często zgłaszane przez pacjentów to: zaburzenie widzenia kolorów, niewyraźne widzenie, ślepota zmierzchowa, a nawet torbielowaty obrzęk siatkówki i zapalenie nerwu wzrokowego^5,18. Prawdopodobną przyczyną jest konkurowanie między kwasem retinowym a retinolem o miejsca wiązania. Wykazano też, że izoforma 9-cis retinoidu wywołuje apoptozę śródbłonka naczyniowego, co może tłumaczyć rozwój powyższych zaburzeń¹⁸.

Podsumowanie

Zaburzenia okulistyczne w łuszczycy stanowią nadal niedoceniany problem. Okuliści powinni mieć świadomość, że choroba predysponuje do powstawania pewnych zaburzeń w obrębie narządu wzroku, a dermatolodzy być wyczuleni na ich pierwsze objawy. Rekomendowanie badania okulistycznego raz w roku, zwłaszcza u pacjentów z ciężką łuszczycą oraz u chorych na łuszczycowe zapalenie stawów, wydaje się zatem rozsądne.