Unikamy powikłań

Migotanie przedsionków współistniejące z chorobą nowotworową

Dr hab. med. Grzegorz Piotrowski

Kierownik Oddziału Kardiologii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Kopernika w Łodzi

Adres do korespondencji: Dr. hab. med. Grzegorz Piotrowski, Oddział Kardiologii, WSS im. M. Kopernika w Łodzi, ul. Pabianicka 62, 93-519 Łódź, tel. 42 689 54 92, 607 244 594, e-mail: gpiotr4@wp.pl

Migotanie przedsionków (AF) to arytmia charakteryzująca się całkowicie zdezorganizowaną depolaryzacją przedsionków, nieprowadzącą do ich efektywnego hemodynamicznie skurczu. Aktywność elektryczna przedsionków może być wykryta za pomocą elektrokardiografii jako nieregularne wychylenia linii izoelektrycznej o małej i zmiennej amplitudzie oraz częstotliwości od 350 do 600/min.[1]

Migotanie przedsionków było jedną z pierwszych poznanych i dobrze zdefiniowanych arytmii. Falujący ruch przedsionków opisywał już w 1628 roku twórca nowoczesnej anatomii William Harvey. Jest to trzecia co do częstości stwierdzana arytmia po przedwczesnych pobudzeniach nadkomorowych i komorowych. Częstość jej występowania w populacji ogólnej szacuje się na 1,5-2,0 proc. (według niektórych źródeł do 2,5 proc.). Wraz z wiekiem częstość AF wzrasta, osiągając wartość 10 proc. w populacji w wieku 80 lat i 18 proc. w wieku 85 lat.[2,3] Ponieważ AF jest najdłużej znaną arytmią i występuje bardzo często u ludzi w podeszłym wieku, określa się ją jako „dziadek dziadków”.

Oprócz podeszłego wieku, do wystąpienia AF predysponują takie stany sercowo-naczyniowe jak: nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, wady serca (zwłaszcza zastawkowe) oraz stany niezwiązane bezpośrednio z patologią układu krążenia, takie jak: cukrzyca, przewlekła obturacyjna choroba płuc, nadczynność tarczycy, przewlekła choroba nerek, dyselektrolitemia.[2]

Wystąpienie AF powoduje pogorszenie rokowania sercowo-naczyniowego. U chorych z AF zwiększa się pięciokrotnie ryzyko udaru mózgu, trzykrotnie ryzyko niewydolności serca oraz dwukrotnie wzrasta śmiertelność [2].

Epidemiologia

W populacji chorych onkologicznych należy spodziewać się częściej niż w populacji ogólnej występowania AF. Częstość chorób nowotworowych, podobnie jak AF, rośnie wraz ze starzeniem się. Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego i choroby sercowo-naczyniowe podobnie często współistnieją z obydwoma stanami chorobowymi.[4,5] Również zaburzenia predysponujące do AF niezwiązane z układem sercowo-naczyniowym (zaburzenia hormonalne, metaboliczne, wodno-elektrolitowe, kwasowo-zasadowe) często występują u chorych na nowotwór.

Czy sam nowotwór może powodować AF? Nie jest to jednoznacznie rozstrzygnięta kwestia. W niektórych badaniach epidemiologicznych częstość nowo wykrytego AF wzrastała istotnie po rozpoznaniu choroby nowotworowej.[6] Z kolei w innym częstość raka jel...

U chorego na nowotwór należy spodziewać się napadów AF zwłaszcza w dwóch sytuacjach:

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Patofizjologia

Uważa się, że AF jest przewlekłą chorobą zapalną. Układ zapalny jest także nadmiernie zaktywowany w chorobie nowotworowej. W obydwu stanach patologicznych [...]

Postępowanie u chorych z nowotworem i współistniejącym AF

Zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w AF zostały dokładnie określone w wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (European Society of Cardiology, ESC) z 2010 roku[2] [...]

Cele leczenia AF są następujące:

1. zapobieganie powikłaniom (zwłaszcza zakrzepowo-zatorowym),

Prewencja powikłań zakrzepowo-zatorowych

Najważniejszym celem jest zapobieganie powikłaniom zakrzepowo-zatorowym, ze szczególnym naciskiem na zapobieganie niedokrwiennemu udarowi mózgu. W populacji ogólnej z AF prewencja tych [...]

Skala ta uwzględnia następujące czynniki ryzyka zakrzepowo-zatorowego:

1. niewydolność serca/dysfunkcję skurczową lewej komory (LVEF < 40 proc.),

Do oszacowania ryzyka krwawień zalecana jest skala HAS-BLED, uwzględniająca następujące czynniki:

1. nadciśnienie tętnicze,

Zniesienie objawów

Zniesienie objawów związanych z szybką i niemiarową pracą serca podczas AF polega na kontroli częstości rytmu (rate control) lub na przywróceniu [...]

Stosowanie leków antyarytmicznych u chorych na nowotwór może być problematyczne, gdyż:

1. Jest to kolejny zalecany lek przy dużej liczbie innych już zażywanych.

Identyfikacja chorych zagrożonych AF

Czynnikami predysponującymi do napadu AF w okresie pooperacyjnym u chorych operowanych z powodu nowotworu są:

Prewencja AF – czy tylko teoria?

Możliwość identyfikacji chorych zagrożonych napadem AF stwarza sposobność zapobiegania tej arytmii u szczególnie zagrożonych jej wystąpieniem. Podanie 300 mg amiodaronu dożylnie [...]

Podsumowanie

AF to najczęstsza, klinicznie istotna arytmia negatywnie wpływająca na rokowanie. Często występuje także w populacji chorych na nowotwory i także negatywnie [...]
Do góry