Pierwszy narodowy program profilaktyki wdrożono w 1960 roku w Finlandii, a następnie w Islandii, Szwecji, Danii, Holandii i Wielkiej Brytanii. W krajach tych badania przesiewowe rozpoczyna się pomiędzy 21. a 25. r.ż.[2] Według obecnych wytycznych Amerykańskiego Towarzystwa Kolposkopii i Patologii Szyjki Macicy (ang. American Society for Colposcopy and Cervical Pathology – ASCCP) zalecane są trzyletnie przerwy w powtarzaniu badania cytologicznego wśród kobiet w wieku 30-64 lat lub pięcioletnie w przypadku łączenia cytologii i testów HPV.[1,3] W krajach Unii Europejskiej skrining prowadzony jest nie częściej niż co roku i nie rzadziej niż co pięć lat.[4]

W Polsce program jest kierowany do kobiet po 25. r.ż. według zaleceń Komisji Europejskiej[5,6] i prowadzony do 59. r.ż.[7] Według Rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego z 2006 roku prawidłowe wyniki badania cytologicznego i brak czynników ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy pozwalają na prowadzenie badania przesiewowego co trzy lata. Wśród kobiet, które są zakażone HIV lub typem HR HPV (ang. high risk human papilloma virus), przyjmują leki immunosupresyjne bądź były leczone w przeszłości z powodu śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy (ang. cervical intraepithelial neoplasia – CIN) lub raka szyjki macicy, Pap test należy powtarzać co 12 miesięcy.[1] Zasadniczą rolą Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy jest ograniczenie zapadalności i umieralności. Schemat programu powinien być tak opracowany, aby zmaksymalizować wykrywalność zmian przedrakowych oraz zminimalizować konieczność leczenia w przypadku infekcji przejściowych HPV, które nie stanowią ryzyka rozwoju raka naciekającego. Rozwój wiedzy dotyczącej związku pomiędzy infekcją HPV a rakiem szyjki macicy doprowadził do opracowania i włączenia w programy profilaktyki testów molekularnych HPV. Znaczenie mają jedynie testy HPV wysokiego ryzyka (HR HPV). Testy HPV niskiego ryzyka (ang. low risk HPV – LR HPV) nie mają znaczenia klinicznego u pacjentek z nieprawidłową cytologią i nie powinny być stosowane przez programy profilaktyczne.

Obecnie w programie profilaktyki raka szyjki macicy większość krajów postępuje według opracowanych standardów, które są regularnie modyfikowane, m.in. w związku z rozwojem technik molekularnych stosowanych w testach HPV. W USA standardy te zostały...