• ciężkich stanów zapalnych przewodu pokarmowego, np. w ostrym zapaleniu trzustki, nieswoistych zapaleniach jelit lub po chemio- i radioterapii etc.,
• perforacji i przetok,
• niedrożności porażennej lub mechanicznej,
• zaburzeń trawienia i wchłaniania,
• niedokrwienia jelit,
• niepohamowanych wymiotów,
• po urazach, operacjach etc.

Obecnie regułą w żywieniu pozajelitowym jest podaż zmiksowanych, w odpowiednich proporcjach dobranych składników odżywczych, tzn. białek, tłuszczy i węglowodanów, witamin i mikroelementów. Ich ilość i skład powinny być dostosowane do indywidualnego zapotrzebowania pacjenta i uwzględniać stan kliniczny oraz współistniejące choroby (wątroby, nerek, cukrzycę etc.), które wymagają specyficznego podejścia. Wlew musi być ciągły przez 24 godziny, aby zapobiec wahaniom stężeń elektrolitów, glukozy i osmotyczności osocza, dlatego też zaleca się stosowanie przepływomierzy, z precyzyjną kontrolą szybkości. Żywienie pozajelitowe wolno wdrażać tylko u chorych stabilnych, wyrównanych hemodynamicznie, bez kwasicy i zaburzeń wodno-elektrolitowych, aby zapobiec potencjalnie śmiertelnym powikłaniom zbyt wczesnego wyrównywania niedoborów kalorycznych.[10-13]

Zbyt szybka korekcja hiponatremii oraz zbyt agresywne żywienie pozajelitowe prowadzą do osmotycznego uszkodzenia mózgu (osmotic demyelination syndrome, ODS), tzw. ostrej demielinizacji mostu. Jest to jatrogenne uszkodzenie OUN obarczone dużą śmiertelnością, będące konsekwencją gwałtownego wzrostu toniczności osocza. Płyn do żywienia pozajelitowego jest hiperosmotyczny i hiperglikemiczny, z różnie dobranym składem elektrolitów. Szybki, niekontrolowany przepływomierzem wlew żywienia pozajelitowego prowadzi do hiperosmolarności osocza, gwałtownego odwodnienia neuronów i nieodwracalnego uszkodzenia mózgu. Powikłanie to najczęściej pojawia się w trakcie zbyt szybkiej korekcji długotrwałej, ciężkiej hiponatremii, ale może także wystąpić bez niej u chorych wyniszczonych, będąc składową zespołu przekarmienia. Dlatego też konieczne jest monitorowanie parametrów wodno-elektrolitowych w trakcie wlewu, początkowo nawet co 3 godziny, a później co 12 godzin. Dodatkowe, dożylne podawanie krystaloidów (0,9% NaCl lub PWE) z dużym stężeniem sodu, mających wyrównywać wolemię, może doprowadzić do przewodnienia hipertonicznego i przeciążenia układu krążenia.[14,15]

W ODS objawy neurologiczne są różnorodne i dotyczą nie tylko pnia mózgu i dróg korowo-rdzeniowych, ale także innych struktur OUN: jąder podkorowych, opuszki i móżdżku. Szczególnie narażeni na ODS są pacjenci z chorobą alkoholową, z ciężkim uszkodzeniem wątroby i wyniszczeni. Dla większości z nich rokowanie jest niepomyślne. Chorzy niedożywieni, a zwłaszcza ci ze współistniejącymi, ciężkimi, wyniszczającymi chorobami, u których w początkowej, ostrej fazie stosuje się żywienie, które tylko częściowo wyrównuje niedobory białkowo-kaloryczne, mają dużo lepsze rokowanie, niż wówczas gdy stosuje się żywienie bogatokaloryczne, mające na celu szybkie wyrównanie deficytu.[1,14,15]

Należy zatem pamiętać, że w żywieniu ciężko chorych więcej nie oznacza lepiej, a konsekwencją nadmiernej, zbyt szybkiej podaży wysokokalorycznych makroskładników pokarmowych są ciężkie, potencjalnie śmiertelne powikłania.