Rola składników pokarmowych w zapobieganiu nowotworom

W świetle przedstawionych informacji można stwierdzić, że warzywa i owoce oraz zboża i pełnoziarniste przetwory zbożowe zajmują najistotniejszą pozycję w zmniejszaniu ryzyka zachorowania na nowotwory i inne choroby cywilizacyjne. W wielu badaniach i opracowaniach, których przedmiotem była analiza związku żywienia z ryzykiem zachorowania na nowotwory, wskazywano na silnie protekcyjną rolę wspomnianych produktów.

Stwierdzono na przykład dużą odwrotną korelację między ilością spożywanych warzyw krzyżowych, takich jak brokuły, brukselka, kalafior, kapustne, a ryzykiem zachorowania na raka żołądka (im większe spożycie, tym niższe ryzyko zachorowania)15. Podobną zależność zaobserwowano w odniesieniu do ryzyka zachorowania na raka jajnika, pęcherza moczowego oraz płuca (szczególnie u palaczy tytoniu)16-18.

Odnotowano także znacząco mniejsze ryzyko zachorowania na raka trzustki u osób spożywających duże ilości warzyw, owoców i błonnika pokarmowego w porównaniu z badanymi, w których jadłospisie nie zajmowały one istotnego miejsca19. Jednocześnie stwierdzono większe ryzyko zachorowania na ten nowotwór przy większym spożyciu czerwonego mięsa, produktów rafinowanych – oczyszczonych produktów zbożowych i białego cukru20.

Podobną zależność jak opisane powyżej stwierdzono także w odniesieniu do ryzyka zachorowania na raka jelita grubego. Spożycie dużej ilości błonnika pokarmowego, warzyw i owoców oraz minimalizacja spożycia czerwonego mięsa, produktów rafinowanych i cukru znacząco zmniejsza zachorowalność na raka jelita grubego6.

W ostatnich latach pojawia się wiele danych potwierdzających istotne znaczenie prawidłowego składu flory jelitowej dla dobrostanu całego organizmu, przy czym podkreśla się możliwą prewencyjną rolę probiotyków i prebiotyków (substraty stymulujące rozwój korzystnej flory jelitowej) w zmniejszaniu ryzyka zachorowania na nowotwory21.

Składniki pokarmowe o szczególnym działaniu pronowotworowym

Small 23437

Tabela 1. Kodeks postępowania żywieniowego w profilaktyce chorób nowotworowych

Produkty, których spożycie należy znacząco ograniczyć, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na wiele nowotworów, to przede wszystkim:

  • czerwone mięso i przetwory mięsne – szczególnie wieprzowina, wołowina, tłuste gatunki drobiu i przetwory wymienionych produktów
  • oczyszczone produkty zbożowe – białe pieczywo, drobne kasze, biały ryż, pieczywo cukiernicze
  • cukier i produkty zawierające duże ilości cukru, szczególnie w połączeniu z dużą ilością tłuszczu
  • sól – nie zaleca się dosalania posiłków
  • tłuszcze zawierające duże ilości nasyconych kwasów tłuszczowych i tłuszczów trans (zawarte np. w wielu gotowych produktach cukierniczych).


Uwzględniając powyższe fakty, dane i obserwacje z różnych badań, można sformułować kilka prostych zaleceń żywieniowych w celu zmniejszenia ryzyka zachorowania na wiele chorób nowotworowych. W tabeli 1 przedstawiono Kodeks postępowania żywieniowego w profilaktyce chorób nowotworowych. Są to wskazówki dotyczące sposobu odżywiania oraz trybu życia dla zdrowych osób dorosłych.

ABSTRACT

Nutrition in cancer prevention

Diseases of civilisation, including cancer, are undoubtedly the leading cause of death in the Polish population. All available measures to reduce cancer mortality are extremely important and are becoming a priority for many public health systems.

Recommendations in the field of prevention and action to reduce the risk of cancer development have been included in the European Code Against Cancer. One of the leading places in ECAC is occupied by a section on avoiding obesity and appropriate nutrition.

According to recommendations of the Institute of Food and Nutrition, general principles of appropriate nutrition (and lifestyle) are presented graphically in the form of Pyramids of Healthy Nutrition and Physical Activity, also called the food pyramid.

Adherence to the principles of the food pyramid undoubtedly reduces the risk of many diseases, including cancer. Other food ingredients with anti-cancer properties include dietary fiber, polyphenols, and hydrophilic (water-soluble) and lipophilic (fat-soluble) antioxidants. Hydrophilic antioxidants include vitamin C, coenzyme Q, cysteine and glutathione, while the latter group mainly comprises a number of compounds known as tocopherols (vit. E). In contrast, carotenoids constitute a separate category, a large group of substances with strong antioxidant properties. This group includes beta-carotene, alpha-carotene, lycopene, lutein and zeaxanthin, found in large quantities in vegetables and fruit.

Considering the above facts, data and observations from various studies, several simple nutritional recommendations can be made to reduce the risk of development of many types of cancer. This article presents the Code of Nutritional Management for the Prevention of Cancer.

KEYWORDS: diet, nutrition, cancer, prevention.

Piśmiennictwo

1. https://cancer-code-europe.iarc.fr/index.php/pl/12-sposobow

2. Tran C. Diabetes, cancer and obesity: unequivocal association. Rev Med Suisse 2019 May 29;15(653):1112-6

3. Prentice RL, Aragaki AK, Howard BV, Chlebowski RT, Thomson CA, Van Horn L, Tinker LF, Manson JE, Anderson GL, Kuller LE, Neuhouser ML, Johnson KC, Snetselaar L, Rossouw JE. Low-Fat Dietary Pattern among Postmenopausal Women Influences Long-Term Cancer, Cardiovascular Disease, and Diabetes Outcomes. J Nutr 2019 Sep 1;149(9):1565-74

4. Azeem S, Gillani SW, Siddiqui A, Jandrajupalli SB, Poh V, Syed Sulaiman SA. Diet and Colorectal Cancer Risk in Asia – a Systematic Review. Asian Pac J Cancer Prev 2015;16(13):5389-96

5. Casimiro C. Etiopathogenic factors in colorectal cancer. Nutritional and life-style aspects. 2. Nutr Hosp 2002 May-Jun;17(3):128-38

6. Feng YL, Shu L, Zheng PF, Zhang XY, Si CJ, Yu XL, Gao W, Zhang L. Dietary patterns and colorectal cancer risk: a meta-analysis. Eur J Cancer Prev 2017 May;26(3):201-11

7. Lu PY, Shu L, Shen SS, Chen XJ, Zhang XY. Dietary Patterns and Pancreatic Cancer Risk: A Meta-Analysis. Nutrients 2017 Jan 5;9(1). doi: 10.3390/nu9010038

8. Shu L, Wang XQ, Wang SF, Wang S, Mu M, Zhao Y, Sheng J, Tao FB. Dietary patterns and stomach cancer: a meta-analysis. Nutr Cancer 2013;65(8):1105-15

9. Sun L, Zhang Z, Xu J, Xu G, Liu X. Dietary fiber intake reduces risk for Barrett's esophagus and esophageal cancer. Crit Rev Food Sci Nutr 2017 Sep 2;57(13):2749-57

10. Si CJ, Shu L, Zheng PF, Zhang XY, Yu XL, Gao W, Zhang L. Dietary patterns and endometrial cancer: a meta-analysis. Eur J Cancer Prev 2017 Jul;26(4):336-45

11. Farvid MS, Cho E, Chen WY, Eliassen AH, Willett WC. Adolescent meat intake and breast cancer risk. Int J Cancer 2015 Apr 15;136(8):1909-20

12. http://www.izz.waw.pl/attachments/article/555/Piramida%20IZZ%201.pdf

13. Ziemlański S. Zapotrzebowanie człowieka na węglowodany [w:] Normy żywienia człowieka – fizjologiczne podstawy (red. Ziemiański S). PZWL, Warszawa 2001:58-77

14. Ziemlański S, Wartanowicz M. Rola antyoksydantów żywieniowych w stanie zdrowia i choroby [w:] Normy żywienia człowieka – fizjologiczne podstawy (red. Ziemiański S). PZWL, Warszawa 2001:292-308

15. Morrison MEW, Joseph JM, McCann SE, Tang L, Almohanna HM, Moysich KB. Cruciferous Vegetable Consumption and Stomach Cancer: A Case-Control Study. Nutr Cancer 2019 May 16:1-10

16. McManus H, Moysich KB, Tang L, Joseph J, McCann SE. Usual Cruciferous Vegetable Consumption and Ovarian Cancer: A Case-Control Study. Nutr Cancer 2018 May-Jun;70(4):678-83

17. Tang L, Zirpoli GR, Guru K, Moysich KB, Zhang Y, Ambrosone CB, McCann SE. Consumption of raw cruciferous vegetables is inversely associated with bladder cancer risk. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2008 Apr;17(4):938-44

18. Tang L, Zirpoli GR, Jayaprakash V, Reid ME, McCann SE, Nwogu CE, Zhang Y, Ambrosone CB, Moysich KB. Cruciferous vegetable intake is inversely associated with lung cancer risk among smokers: a case-control study. BMC Cancer 2010 Apr 27;10:162

19. Zheng J, Guinter MA, Merchant AT, Wirth MD, Zhang J, Stolzenberg-Solomon RZ, Steck SE. Dietary patterns and risk of pancreatic cancer: a systematic review. Nutr Rev 2017 Nov 1;75(11):883-908

20. Bosetti C, Bravi F, Turati F, Edefonti V, Polesel J, Decarli A, Negri E, Talamini R, Franceschi S, La Vecchia C, Zeegers MP. Nutrient-based dietary patterns and pancreatic cancer risk. Ann Epidemiol 2013 Mar;23(3):124-8

21. Bultman SJ. The microbiome and its potential as a cancer preventive intervention. Semin Oncol 2016 Feb;43(1):97-106

Do góry