Pacjent po leczeniu onkologicznym
Seksualność po raku piersi
mgr Krzysztof Manterys
- W niniejszym artykule zebrano dotychczasową wiedzę i zalecenia ekspertów dotyczące wpływu leczenia oraz uwarunkowań zdrowotnych na sferę seksualną pacjentek po nowotworze piersi
Wraz z postępem medycznym, w tym w samej onkologii, badacze zwracają coraz większą uwagę na funkcjonowanie pacjenta po zakończonym leczeniu. Jedną ze sfer, która stała się nowym tematem do badań i dyskusji ekspertów, jest funkcjonowanie seksualne chorych z rakiem piersi.
Specjaliści dowodzą, że promocja psychoedukacji na temat zaburzeń psychoseksuologicznych u pacjentek z rakiem piersi wynikających z traumatycznych przeżyć związanych z zachorowaniem, zmianami zachodzącymi w ciele w wyniku procesu leczenia, wtórnych zaburzeń psychologicznych dotyczących postrzegania obrazu własnego ciała jest ważna w poprawie jakości życia (QoL – quality of life), w tym jego sfery seksualnej.
Już od starożytności piersi są postrzegane, zarówno kulturowo, jak i społecznie, jako immanentna część kobiecej tożsamości, macierzyństwa, atrakcyjności i seksualności. W związku z tym ich utrata wiąże się nie tylko ze zmianami fizykalnymi i funkcjonalnymi ciała, lecz także kryzysem psychologicznym prowadzącym do zaburzeń depresyjnych, lękowych, izolacji społecznej, obniżonej samooceny oraz poczucia własnej wartości, a w konsekwencji kryzysu kobiecości, czyli rozumienia tego, co oznacza dla chorej bycie kobietą1.
Celem autora niniejszego artykułu jest ramowe opisanie przyczyn oraz konsekwencji zaburzeń seksuologicznych po chorobie nowotworowej piersi oraz wskazania zarówno dla specjalistów w dziedzinie onkologii, jak i pacjentek z nowotworem piersi, w jaki sposób lepiej zrozumieć trudności w życiu intymnym po chorobie oraz jakie są dostępne metody wsparcia.
Podłoże trudności psychoseksuologicznych u kobiet po przebytym nowotworze piersi
Pod względem aktywności seksualnej piersi przede wszystkim sygnalizują, na którym etapie pobudzenia seksualnego w trakcie kontaktu intymnego jest kobieta. Z tego powodu ich utrata wiąże się z kryzysem w życiu seksualnym.
Przyczyn trudności związanych z powrotem do aktywności seksualnej po chorobie nowotworowej i z czerpania przyjemności z pożycia intymnego z partnerem jest wiele. Mogą one być zależne zarówno od czynników medycznych związanych z reakcją na chorobę, działań niepożądanych procesu leczenia (zmiany fizykalne, np. obustronna mastektomia), wtórnych do nowotworu zaburzeń seksuologicznych, chorób współistniejących, historii aktywności seksualnej pacjentki przed zachorowaniem oraz aktywności seksualnej w trakcie choroby, jak i zmiennych psychologicznych (predyspozycje osobowościowe do odczuwania stanów lęku czy depresji), społecznych (wsparcie ze strony bliskich) oraz socjodemograficznych (wiek, miejsce zamieszkania, aktywność zawodowa, status społeczny, status związku).