Objawy pojawiają się od kilku dni do 4 tygodni po zarażeniu. Są to: różowe grudki, pęcherzyki (średnicy 1-2 mm), obrzęk, świąd, w skórze widoczne są szaroczarne korytarze z szarym lub białym punkcikiem na końcu (świerzbowiec). W dłużej trwającej chorobie często występują nadkażenia bakteryjne. Zmiany umiejscowione są najczęściej między palcami rąk, w okolicach stawów nadgarstkowych i skokowych, dołów pachowych i pachwinowych, piersi, pasa, pępka, pośladków i narządów płciowych. Okolice głowy, szyi, pleców, dłonie i podeszwy nie sązazwyczaj zajęte. U niemowląt, osób z niedoborami odporności, wyniszczonych i z chorobami psychicznymi choroba może przebiegać nietypowo. Zmiany skórne w postaci krost, pęcherzyków, pęcherzy mogą być zlokalizowane w nietypowych obszarach. U osób nadpobudliwych, przy długo trwającej chorobie z towarzyszącym świądem, może wystąpić świerzb norweski – zmiany z dużymi nawarstwieniami hiperkeratotycznymi.^32,33

Rozpoznanie ustala się zazwyczaj na podstawie typowych objawów klinicznych. Podobne objawy u innych domowników sugerują, a badanie parazytologiczne świerzbowca lub zeskrobin skórnych potwierdza rozpoznanie.

W leczeniu stosuje się 10% benzoesan benzylu (Novoscabin Skin Protect), maść siarkową o różnym stężeniu w zależności od wieku chorego, 5% permetrynę (Infectoscab),maść Wilkinsona lub krotamiton.⁹ Kurację należy przeprowadzić u zarażonego i wszystkich domowników. Konieczne jest przestrzeganie higieny, częsta zmiana bielizny i pościeli, codzienna kąpiel po cyklu leczenia. Zakaźność świerzbu po leczeniu utrzymuje się powyżej 24 h. Jeśli po leczeniu objawy utrzymują się przez ponad 2 tygodnie, terapię należy powtórzyć. Nieleczony świerzb jest chorobą przewlekłą, a objawy o różnym nasileniu mogą utrzymywać się latami. Powikłaniami najczęściej są nadkażenia bakteryjne skóry, okolicznych tkanek i węzłów.

Wszawica (Pediculosis)

Wszawica jest chorobą skóry i włosów wywołaną przez wesz ludzką głowową (Pediculus humanus capitis), wesz ludzką odzieżową (Pediculus humanus corporis) oraz wesz łonową (Phthirus).^30,31,34 Występuje kosmopolitycznie na całym świecie, zwykle wśród dzieci z dużych skupisk, osób zaniedbujących higienę oraz aktywnych płciowo dorosłych. Do zarażenia dochodzi przez bezpośredni kontakt z osobą zarażoną lub odzieżą. Dorosłe wszy bytują na owłosionej skórze człowieka, żywiąc się jego krwią. Samice składają jaja (gnidy), które przez tydzień przyczepione do odzieży lub włosów dojrzewają. Po kolejnych 2 tygodniach wszy dojrzewają do zdolnej do rozmnażania dorosłej postaci. Dominującym objawem jest świąd skóry, na której widoczne są czerwone drobne plamki w miejscu ukłucia, zadrapania skóry. Z czasem mogą wystąpić zmiany wypryskowate i ropne, jako skutek nadkażenia bakteryjnego.^33,35

Rozpoznanie jest łatwe i ustala się je na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego, nie wymaga weryfikacji parazytologicznej. Dwukrotne leczenie w odstępie 8-10-dniowym powinno być przeprowadzone równolegle u wszystkich domowników. Najczęściej stosuje się preparaty na bazie dimetykonu, który blokuje przetchlinki oddechowe wszy i gnid, prowadząc po 10 minutach do ich uduszenia. Zmniejsza też przyczepność gnid do włosów. Można zastosować także 2% permetrynę w postaci szamponu, 10% benzoesan benzylu lub domowe sposoby w postaci mycia głowy octem, który ułatwia odklejanie się wszy od włosów z mechanicznym ich usuwaniem.^33-35

Podsumowanie

Z zarażeniami pasożytniczymi może spotkać się każdy lekarz pediatra w swojej codziennej praktyce. Najczęstszą parazytozą przewodu pokarmowego jest owsica, rzadziej lamblioza. Zdecydowanie rzadziej występują w Polsce tasiemczyce czy tak często podejrzewana i niepotrzebnie leczona glistnica. Wśród infestacji tkankowych powszechne są zarażenia Toxoplasma gondii. Nadal w Polsce występują zarażenia wrodzone. Niezwykle ważne, aby u każdej ciężarnej wykonać badanie w tym kierunku, a kobiety seronegatywne powinny je powtarzać kilkukrotnie. W przypadku coraz częściej rozpoznawanej toksokarozy należy pamiętać, że nie każdy pacjent z dodatnimi odczynami wymaga leczenia przyczynowego, powinien on jednak pozostać pod stałą kontrolą okulistyczną. Zez, patrzenie przez dziecko pod kątem czy pogorszenie postępów w nauce powinny zasugerować konieczność szybkiej konsultacji okulistycznej, a przypadkowo stwierdzona eozynofilia skłonić do wykonania badania w kierunku toksokarozy. Choroby pasożytnicze skóry występują częściej u osób przebywających w dużych skupiskach o niższym standardzie higienicznym. Biorąc pod uwagę łatwość szerzenia się zarażenia, mogą one wystąpić także u dzieci skrupulatnie przestrzegających higieny, z dobrych warunków środowiskowych.