Wprowadzenie

Alergiczny nieżyt nosa jest często występującym schorzeniem wywoływanym kontaktem z alergenami sezonowymi (pyłki) lub całorocznymi (roztocza i zwierzęta). Objawy to kichanie, wyciek z nosa, świąd oraz blokada nosa. Można go leczyć przyczynowo (unikanie kontaktu lub immunoterapia swoista) oraz objawowo (leki przeciwhistaminowe, steroidy do nosa). Oba sposoby leczenia wymagają systematyczności, ale są skuteczne.

Alergiczny nieżyt nosa (ANN) dotyczy 10-40% dzieci na świecie, a częstość jego występowania coraz bardziej się zwiększa (tab. 1).^1,2 W Polsce wg badań prowadzonych przez prof. Bolesława Samolińskiego (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce, ECAP) na ANN cierpi ponad 9 mln Polaków. Jaki procent z tego dotyczy populacji dziecięcej, obecnie bardzo trudno odpowiedzieć, ale szacunkowo przyjmuje się, że u około 20% dzieci występują objawy ANN.

ANN jest schorzeniem, które często nie jest prawidłowo zdiagnozowane, głównie dlatego, że objawy mogą być przypisane nawracającym zakażeniom czy zwykłemu przeziębieniu. Rodzice ponadto mogą nie zgłaszać się do lekarza, ale leczyć dziecko mniej lub bardziej skutecznie preparatami dostępnymi bez recepty.

ANN bardzo często współistnieje z astmą oskrzelową (niektóre badania podają nawet 50-60%).³ Przegląd bazy Cochrane pokazuje, że leczenie ANN z towarzyszącą astmą zarówno u dzieci, jak i u dorosłych może poprawić kontrolę astmy i zmniejszyć liczbę hospitalizacji.⁴ Nieleczony ANN może powodować wzrost predyspozycji do wystąpienia zapalenia zatok, ucha środkowego, upośledzenia słuchu (wtórnie do dysfunkcji trąbki Eustachiusza), zaburzeń snu oraz wpływać na procesy poznawcze i wyniki w nauce.

Historycznie ANN był uznawany za całoroczny bądź sezonowy (katar sienny) w zależności od tego, czy objawy występują przez cały rok, czy też pozostają w związku z sezonową ekspozycją na alergeny. Sezonowy nieżyt nosa występuje podczas pylenia drzew, traw, zbóż, chwastów oraz zarodników grzybów pleśniowych, natomiast całoroczny jest wywołany przez kontakt z alergenami roztoczy kurzu domowego (Dermaptophagoides pteronyssinus, Dermatophagoides farinae) lub zwierząt domowych. Należy podkreślić, że w niektórych krajach, np. w Australii, sezonowy nieżyt nosa może dokuczać przez cały rok. Światowa Organizacja Zdrowia zaproponowała wobec tego w 2001 roku nową klasyfikację, opartą na częstości i ciężkości objawów, jako podstawę do wdrażania terapii (ryc. 1).