Wprowadzenie

Nowotwory wieku dziecięcego stanowią najczęstszą przyczynę zgonów z powodu chorób u dzieci powyżej pierwszego roku życia. Mimo postępu, który dokonał się w ostatnich kilkudziesięciu latach w diagnostyce i leczeniu tych chorób, czego wyrazem jest zwiększenie liczby dzieci uzyskujących remisję całkowitą choroby, nadal nie udaje się uratować znacznej grupy małych pacjentów. Przyczyna tego zjawiska jest złożona. Niewątpliwie podstawowe znaczenie ma w tym przypadku biologia samego nowotworu, jednak niezmiernie ważna jest szybka diagnostyka onkologiczna, gdyż wykrycie choroby nowotworowej we wczesnym stadium zaawansowania zwiększa szanse dziecka na skuteczne leczenie. Zachorowania na nowotwory diagnozowane de novo dotyczą głównie dorosłych, w krajach rozwiniętych jedynie 0,5-1% tych zachorowań przypada na populację poniżej 15 roku życia, co oznacza, że lekarz pierwszego kontaktu – pediatra, lekarz rodzinny – może w swojej praktyce spotkać średnio 1-2 dzieci z chorobą nowotworową lub też może nie spotkać ich wcale.

W Polsce rocznie stwierdza się około 1300 nowych zachorowań na nowotwory u dzieci. Wczesne objawy chorób nowotworowych wieku dziecięcego są często nieswoiste, dlatego w diagnostyce najczęstszych dolegliwości wieku dziecięcego (ból, gorączka, stany podgorączkowe, wymioty, zaparcia, osłabienie itp.) długo nie bierze się problemów onkologicznych pod uwagę. Guz jest częstym objawem choroby nowotworowej u dziecka, trzeba jednak zaznaczyć, że nie zawsze wczesnym. Jeśli zmiana guzowata rozwija się w miejscu widocznym, np. w obrębie oczodołu czy policzka, szybko jest spostrzegana przez chorego i jego otoczenie, ponieważ powoduje defekt kosmetyczny. W przypadku zmian rozwijających się w jamach ciała, np. w jamie brzusznej, guz musi osiągnąć znaczne rozmiary, aby pojawiły się objawy kliniczne świadczące o jego obecności. Określenie „guz” jest pojęciem znacznie szerszym niż „nowotwór”, ponieważ poza zmianami nowotworowymi obejmuje różnego rodzaju zmiany guzowate typu zapalnego, obrzękowego, krwiaki itp. Do czasu wyjaśnienia etiologii opisywanej zmiany powinno się używać terminu guz. Tematem niniejszego opracowania jest diagnostyka dziecka z guzem w jamie brzusznej.

Guz w jamie brzusznej jako objaw choroby nowotworowej (ryc. 1 i 2)

Temat guzów w obrębie jamy brzusznej i miednicy mniejszej stanowi złożone zagadnienie diagnostyczne. Stwierdzenie oporu w jamie brzusznej podczas badania przedmiotowego obliguje lekarza do zebrania dokładnego wywiadu i rozpoczęcia diagnostyki, zwł...