Wprowadzenie

Świerzb, będący chorobą skóry o etiologii pasożytniczej, jest nadal aktualnym poważnym problemem medycznym. Szacuje się, że na świecie choruje z jego powodu około 300 milionów osób. Obraz choroby u dzieci różni się od obrazu u osób dorosłych, dlatego opóźnienie rozpoznania i wdrożenia prawidłowego leczenia prowadzi do rozprzestrzeniania się zarażenia.

Etiologia

Świerzb jest pasożytniczą chorobą skóry wywoływaną przez świerzbowca ludzkiego (Sarcoptes scabiei var. hominis). Pasożyt ten należy do stawonogów (Arthropodia), klasy pajęczaków (Arachnida), podklasy roztoczy (Acari), rodziny świerzbowców (Sarcoptidae).

Epidemiologia

Świerzb jest nadal poważnym problemem zdrowotnym. Szacuje się, że na świecie choruje około 300 milionów osób. Większą zachorowalność obserwuje się nadal w krajach o niższym statusie ekonomicznym (niedostateczna higiena, złe warunki mieszkaniowe, bezdomność), ale zauważalny jest wyraźny wzrost zachorowań u osób z obniżoną odpornością (choroby nowotworowe, zakażenie HIV, AIDS, leczenie immunosupresyjne).

Rozprzestrzenianie się zarażenia najczęściej związane jest z nieprawidłowym lub zbyt późnym rozpoznaniem choroby oraz nieprawidłowym (brak leczenia profilaktycznego osób z kontaktu, niestosowanie odpowiedniej dezynfekcji pomieszczeń, ubrań itp.) lub nieskutecznym (nieodpowiedni preparat, zbyt krótka kuracja) leczeniem.

Zarażenie świerzbowcem następuje nie tylko drogą bezpośredniego kontaktu (również seksualnego), ale także przez zakażone przedmioty codziennego użytku (ubrania, pościel, ręczniki, klamki, wózki sklepowe, leżanki lekarskie, fotele w pociągu czy łóżka w solarium). Chorzy z klasycznymi objawami zwykle zarażają inne osoby po ok. 15-20 minutach bezpośredniego kontaktu. W przypadku pierwszego zarażenia objawy pojawiają się po 3-6 tygodniach, przy ponownym kontakcie z pasożytem już po 24 godzinach.

Objawy

Objawy zarażenia świerzbowcem są odmienne u dorosłych i dzieci. U dorosłych pierwsze zmiany skórne pojawiają się w miejscach, w których naskórek jest najcieńszy, tj. przestrzenie międzypalcowe rąk, boczne powierzchnie paliczków bliższych, powierzchnie zgięciowe nadgarstków, okolica pępka, pach i krocza (zwłaszcza u mężczyzn). Zmian skórnych u dorosłych nie spotyka się na głowie, twarzy ani skórze okolicy międzyłopatkowej. U dzieci, zwłaszcza u niemowląt, zmiany skórne często są bardzo nasilone i mogą zajmować skórę całego ciała. Poza typową dla świerzbu lokalizacją występują również, co jest bardzo charakterystyczne i często stanowi podstawę rozpoznania, zmiany na dłoniowej powierzchni rąk, podeszwach stóp, twarzy (głównie niemowlęta karmione piersią) i głowie.