Wprowadzenie

Pierwszy układ stymulujący serce wszczepiono u dziecka w 1962 roku 7-letniemu chłopcu po korekcji zespołu Fallota z pooperacyjnym blo­kiem przedsionkowo-komorowym i napadami utraty przytomności. Już trzy lata później wszczepiono pierwszy stymulator serca u dziecka w Polsce. W ciągu ponad 50 lat stosowania metody nastąpił niebywały rozwój techniki, zmieniły się stymulatory i elektrody, rozszerzono wskazania, zwiększyła się dostępność leczenia stałą stymulacją serca nawet dla dzieci w pierwszych dniach życia. Dzieci i młodzież stanowią zwykle około 1% populacji leczonej tą metodą.

Wskazania do stałej stymulacji

Wskazania do zastosowania stałej stymulacji serca u dziecka oraz decyzje dotyczące doboru typu stymulacji zawsze podejmuje indywidualnie doświadczony w tej metodzie leczenia kardiolog dziecięcy. U dzieci, u których w wyniku zbyt wolnej czynności serca dochodzi do nagłego zatrzymania krążenia, utraty przytomności, zasłabnięć (napady Morgagniego-Adamsa-Stokesa), niewydolności serca czy znacznie ograniczonej wydolności fizycznej, decyzja o konieczności leczenia stałą stymulacją serca zwykle nie budzi wątpliwości. U dzieci bez tak spektakularnych objawów decyzja jest znacznie trudniejsza, tym bardziej, że raz podjęta, obowiązuje zwykle do końca życia – stała stymulacja serca będzie niezbędna przez kilkadziesiąt lat.

Najczęściej wskazania do stałej stymulacji serca u dzieci dzielą się na trzy główne grupy:

• wrodzone zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego – blok III stopnia (całkowity), rzadziej II stopnia
• nabyte zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego najczęściej powstałe w wyniku operacji kardiochirurgicznej wrodzonych wady serca
  • dysfunkcja węzła zatokowego

Przypadki dzieci wymagających stałej stymulacji serca z innych wskazań zdarzają się sporadycznie. Szczegółowe wytyczne są modyfikowane i publikowane co kilka lat przez zespoły ekspertów, ostatnie ukazały się w 2013 roku.